Merivê dinyanedî, bêesil dema dewletî dibe gewî dibe, bela xwe di xelkê, di kevir û dora xwe, bi ezmanan da hildiperike.
Çend sal berê rewşa Tirkiyê hinekî baş bû, zikê tirkan
hinekî têr bûbû, vê yekê Erdogan gewî kir. Li ciyê rehetiyê êrîşî kurdan,
Sûriyê û Îraqê kir.
Bela xwe di cîranên xwe gişan da. Lê nuha bi erdê ve zeliqîne, li kurtêlek nanê tisî hesilîne, bi parsê ketine.
Yekî ji derdê hêrsokiya xanima xwe ketibû êlemanê, derdê xwe ji hevalê xwe ra got, dûra jî pirsî:
-Ma tuxtor hêrsokiya(esabîyeta) xanima te tedawî kir ya na?
Hevalê wî got:
-Erê, nuha pir baş e.
Mêrik got:
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-28
Îro hinekî westiyayî me. Wek her roj piştî kar dîsa min berê xwe da komelê.
Xwediyê çapxanê berî min kovar anîbû komelê. Zîya Avcî û Mihemedê Hekarî
nivîsên Armancê dinivîsîn.
Mûrad Ciwan û Malmîsanij gotibûn bira Zinar du kovaran bîne û were mala Mûrad.
Min sê kovar, dudu wan ra, yek ji xwe ra kirin çentê xwe û bi rêketim. Ew jî,
ez jî bi çapbûna Roja Nû pir şa bûn, wek ji meriv ra zarok çê bibe.
Tiştê Rûsya nuha li Ûkranyayê, li Kîevê dike Tirkiyê 7 sal
berê (2/11-15-10/3-16) eynî barbarî li Sûra Diyarbekrê, li Şirnexê, li Cizîrê û li Nisêbînê
kir.
Lê kesî jî ji Erdogan ra negot çima tu vê wahşetê dikî?
Ji dawiya sala 2015a hetanî 10ê adara 2016a, 103 rojan artêşa Tirkiyê Sûr daber tank û topan.
Li gorî beyana dewletê ya resmî 279 kurd kuştin. Reqema rast
helbet gelkî zêdetir e.
Jinikê gazinên xwe bi hevala xwe dikir, derdê mêrê xwe jê ra digot:
-Xwişka min, ez nizanim ez çi bikim. Piştî 9 zarokên me çêbûne, mêrê min ji
min ra dibêje, min tu carî ji te hez nekiriye!
Hevala wê got:
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-27
Çer min kar qedand ez bi lez çûm çapxaneya Mîlonas, ji bo ku li rewşa Roja Nû
binêrim.
Hîn neqedandiye, lê li ber qedandinê ye. Emê sibe ji çapxanê bigrin. Min
nusxeyên wê dît, ne xerab e.
Ji ber ku me orjînal çap kiriye hew dibe. Pir kêfxweş û pir bi heyecan im.
Ji zû da bû me xwe nedabû ber rojê. Îro li Stockholmê roj
xweş bû. Berf li erdê, 3-4 derce germ bû. Piştî ez û xanim ji gerrê vegeriyan,
me li hewşê xwe da ber rojê; me qahwa xwe îro li hewşê vexwar.
Li Kîevê însan di zêrzemiyan da perîşan in, di bin topbaran û bombebaranên
Pûtîn da ne.
Li Kurdistanê bi milyonan kurd di çandiran da di halekî perîşan da ne, em jî li
mala xwe rehet rehet qahwa xwe vedixun.
Helbet ev ne edalet e, meriv li herêmeke aram û di nav rehetiyê da be vê
bêedaletiyê di dilê xwe da his dike.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-26
Di vî karê minê nuh da îro roja min a sisiya ye. Di van sê
rojan da min dît ku kal û pîr çiqasî tenê ne, hesret in bi însanan ra
bipeyivin.
Wexta me tune ye em li ba wan zêde bimînin, saetên me yên kar diyar in. Dema ew
saet qediya em diherin maleka din.
Lê gava meriv dike here û jê xatir dixwaze, meriv ferq dike naxwazin meriv here
û dîsa di hundur ra bi tenê bimînin.
Di dagirkirina Ûkraynayê da sûcê Neteweyên Yekbûyî, NATOyê û Yekîtiya Ewrûpayê jî heye; çimkî berê hin dîktatorên wek Pûtîn îdare kirin.
Heger Neteweyên Yekbûyî, Yekîtiya Ewrûpayê, mahkimeyên mafên mirovî yên navnetewî, NATO adil bûna, heqnas û bêteref bûna, ji hin zalim û dîktatoran ra çavên xwe negirtana, belkî Pûtîn ewê newêrîbûya êrîşê bibe ser Ûkraynayê, bajaran bombebaran bike, xelkê siwîl bikuje û bi hezaran jî koçber bike.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-25
Îro ez çûm du malan. Yek kalekî hilhilî bû, yek jî pîreka
uncûzî bû. Malên wan nêzî hev bûn.
Kal û pîrên swêdî pir şîrîn, pir kibar û nazik in. Meriv dixwaze li ba wan rûne
û ji xwe ra li wan gudarî bike.
Ev karê min ji karê berê çêtir e.
Karê berê şirt û paspas di destê min da, min hundur û tuwalet pa dikirin, toz
davêt. Di vî karî da ew jî hebe bi însanan ra jî rûdinim û li wan gudarî dikim.
Di akrê berê da ev tunebû.
Pûtîn bi dagirkirina Ûkraynayê şaşiyeke pir mezin kir, dibê Ûkrayna dagir nekira, dibê ev gava şaş navêta. Ewê poşman bibe. Ev êrîş li ser Rûsyayê ewê pir buha rûne.
Emerîkiyan ji destpêkê digotin nêta Pûtîn pir xerab e, Rûsya ewê Ûkraynayê
dagir bike.
Bi rastî jî wek îstîxbarata Amerîkayê derkt. Dibê meriv Pentagonê teqdîr bike,
îstîxbarata wan saxlem bûye, texmîna wan rast derket.
Di romana Silûkê da Enwer Karahan qala jiyana xwe ya Diyarbekrê dike, dibêje:
"Min ji xwe re kiriye înad ez li Diyarbekirê bi tirkî napeyivim û li kîjan
kuçeyê bivînim zarok bi tirkî bi hev re dipeyivin, ez nêzî wan dibim û dibêjim,
ma hûn tirk in? Wê gavê bi xwe nexweş tînin û hinek dibêjin, heşa abê, em kurd
in..."
Bawer bikin min jî eynî tişt kiriye. Di nabêna 2010-2015a da ez gelek caran çûm
Diyarbekrê, bir rojan li wir mam.
Hin nivîskar hene bi rastî nivîskar in, bi rastî edîb in, şair in, tu dibêjî belkî ji bona karekî wiha hatine dinê.
Bi zanînên xwe, bi felsefeyên xwe, bi dinya xwe ya rûhî, bi
ruhên xwe yên şaîriyê xalis muxlis edîb in, şair in. Ne wek her kesî ne, bi
gelek xisletên xwe merivên îstîsna ne.
Lê zêde ne berhemdar in, pir kêm dinivîsin, belkî jî tiştên dinivîsin davêjin jî.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-24
Îro min dest bi karê xwe yê nuh(alîkariya malê) kir. Lê nexebitîm. Agahîn dan
min, malên ezê herimê nîşanî min dan, ez û xanimekê bi hev ra çûn wan malan. Em
çûn malên du kalan. Xanimê ez bi wan dam naskirin.
Hinên din jî hene, ezê bi dor herim alîkariya wan. Hinek li ser xwe ne, kanin
xwarina xwe çêkin, lê hinek jî nikanin. Ji hinekan ra her roj alîkarî lazim e,
ji hinekan ra jî her roj ne lazim e.
Îbrahîm Xelîl Baran gotiye, welatên Rûsyayê serxwebûna wan nas
kiriye, nufûsa yekî 1,5 û ya yê din jî 2,3 milyon e.
Mezinahiya wan jî li ser
hev bi qasî erdê Rihayê û Semsûrê ye.
Heyran vê yekê her kes zane. Li Ewrûpayê 6-7 welatên erdên
wan ji Rihayê gelkî biçûktir û nufûsên wan jî ji ya Rihayê gelkî hindiktir
hene.
Mesele ne ku kes viya nizane, ya jî kurd naxwazin bibin dewlet û kurd ”şîzoîst”
in.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-23
Piştî danê nîvro çûm çarşiyê. Ez, Nafî Çilgin û Şêxmûs Cibran li pastexaneyekê bîstekê bi hev ra
rûniştin, me ji xwe ra sohbet kir. Şêxmûs got ew li Sêwregê bi A. O. ra peyivîye. A.O jê
ra gotiye di hefsê da wan du caran êrîşî Emer Çetîn kirine, xwestine lêxin. Şêxmûs got ez aciz bûme, min jê
ra gotiye ”we ne baş kiriye.”
Xebereke din jî, got van rojên dawî hin hevalên me hatine berdan. Navê du kesan
da, got ”yek Husên e, yek jî şagirtê wî ye.” Şagirtê Şêxê yê necariyê.
Mêrikê îngilîz pênc Sterlîn da hevalê xwe yê zaroktiyê yê parsek. Hevalê wî pênc Sterlîn hindik dît, got:
-Te sala berê 20 da, sala çûnî 10 da, îsal jî te daxist 5a.
Mêrik got:
-Mêze birako, du sal berê ez zewicîm, sala çûnî(par)zarokek
ji me ra çê bû û bi vê yekê ra mesrefên me jî sal bi sal zêde bûn...
Yê parsek gotina wî birrî, got:
Herêmên Doneskê û Lûhanskê bi piştgiriya Rûsyayê ji sala 2014a û vir da bi rengekî de-facto ji Ukraynayê veqetiya bûn.
Serokê Rûsyayê Pûtîn, do bi şev serxwebûna herduyan jî qebûl
kir û eskerên xwe şandin wir.
Pişta meriv hebe, xurt be meriv kane serxwebûna xwe îlan
bike.
Tirkan jî li Qibrisê wer kirin.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1987-02-22
Min do ji Sebîheya xanima Heyder Diljen bihîst Ednan Tuysuz bi îşkence kuştine. Ez îro ji bo serxweşiyê çûm mala Bişar Tuysuz.
Pir li ber kuştina Ednan ketim. Min Ednan baş nas dikir, peyayê Hemo Tuysuzê(Mehmet Tuysuzê) rahmetî bû, li mala wî dima, sîleha wî li piştê tim Hemo ra digeriya.
Hemo Tuysuz, endamê partiya me(KÎPê) bû û di komîteya partiyê ya Rihayê da bû. Ew û Elî Bûrûn û hevalekî qereqoyunî di komîteyekê da bûn.
Ev 40 sal e ji bo ku kurd qedir û qîmetê bidin zimanê xwe, ji bo ku bi kurdî bipeyivin, ji bo ku bi kurdî binivîsin ez carnan bela xwe di wan didim, carnan gilî û gazinên xwe bi wan dikim. Bawer bikin bi gotinê, bi pitepitê êdî mû zimanê min ve hat.
Di van 30-40 salên borî da serokê, siyasetmedarê, nivîskarê, edîbê, ronakbîrê di mesela zimên da min rexne nekiribe, min gilî û gazinên xwe pê nekiribe hema hema tune ye.
Min nuha xewneke pir ecêb dît.
Piştî min xurîniya xwe kir, di
netê da ez rastî nivîsa Seydo Seydo ya li ser dîtina çîrok orjînala destnivîsa Ehmedê
Xanî ya Mem û Zînê(Beyta zêde) hatim, min bi meraq xwend.
Min him dixwend, him jî pê ra ketibûm xem û xeyalan, min li wî û li sohbeta kalê
destnivîs dabû wî gudarî dikir.
Piştî min nivîs qedand, min xwe li ser dîwanê dirêj kir û bi wan xeyalan di xew ra çûm.
Bi minasebeta roja zimanê dayikê yê cîhanî gelek kesan qala muhîmiya kurdî kirine, gotine dibê meriv li zimanê xwe xwedî derkeve, nizanim ziman çiqasî muhîm e, filan bîvan.
Xwişk û birayên ezîz, bi gotinê, bi beyan û gaziyan zimanê
kurdî ji mirinê xelas nabe. Emel, praktîk mûhîm e, gotin, beyan bêfêde ye.
Kirinek ji hezar gotinê muhîmtir e.
Heger ne vir e, heger bi rastî hûn ji zimanê xwe hez dikin û dixwazin zimanê kurdî
nemire, berî her tiştî dibê hûn bi zarokên xwe ra kurdî bipeyivin, ev yek û
karê herî muhîm e.
Me do li Stocholmê, li Kitêbxaneya Kurdî li nivîskar, şair û
lêkolînerekî zana û pir hêja, li Necat Zivingî gudarî kir.
Zivingî, di axaftina xwe da projeksîyonek li ser beşekî
tarîxa me ya kêm tê zanîn, "mordernîzma kurdî" gerand, gelek tespîtên hêja kirin, hin fikir û tiştên
nuh gotin.
Min û Necat Zivingî ji dûr va hev nas dikir, lê me tu carî rû bi hevdu nedîtibû.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-21
Îro roja dawî ya vî karê min e. Roja duçemiyê ezê dest bi karekî din ikim.
Ev çend sal in ez paqijiya vê daghemê(zarokxaneyê)dikim, hundur makîne dikim, paspas
dikim, tuwaletan paqij dikim. Nîvkar e, debara min pê nabe, zarokxane nikane
saetên min zêde bike. Lema min ji xwe ra karekî nuh dît.
Ezê li kal û pîran binêrim, xizmeta wan bikim, malên wan paqij bikim, ji wan ra
xwarinên sivik çêkim, bi wan ra herim alvêrê bikim, herim bankê, postê û karên
wisa bikim.
Îro li Kitêbxaneya Kurdî semînera nivîskar, şair û lêkolînerê hêja Necat Zivingî hebû.
Necat Zivingî bi wê kurmancîya xwe ya bêqusûr û şîrîn semînereke pir xweş,
muhteşem pêşkêşî kurdên Stockholmê kir. Li ser modernîzma kurdî û pêşengên wê, li ser Evdirehîm Rehmîyê Hekkarî gelek agahiyên giranbiha da û hin tespîtên nuh û balkêş kirin.
Kurdên Stockholmê bi vê semînerê şair û
lêkolînerekî zana, bi ruh û mejiyê xwe kurd û Kurdistanî û xwedî armanc û şiûrekî millî nas kirin.
Fetullah Gulen nîjadperestekî dîndar e, panturkîst e, hedefa wî li Kurdistanê helandina kurda ye. Dixwaze bi demagojiyên dînî di nava kurdan da xurt bibe, kurdan bike tirk.
Recep Tayyip Erdogan merivekî mîtoman e, dizekekî nîjadperest e, ji mal û milkê dinyayê pir hez dike, ji bo wê diziyê û derewan mubah dibîne. Lê hedefa wî jî li Kurdistanê helandina kurda ye.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-20
Piştî kar minê Roja Nû bibira çapxanê. Min telefonî xwediyê çapxanê kir, got
heger hetanî saet 15.00a tu neyê, karê min heye, ezê herim. Wê demê dimîne
sibe.
Min got, here komelê, heger qediya be bibe, neqediya be emê sibe bînin.
Nikanîbû biçûya, me li ser sibe li hev kir.
Me dilê xwe xweş kir, av bi ber dilê xwe reşand, me got zivistan qediya, bihar hat. Lê bihar bû derew, ji dêlî biharê berfa me poşman bû, bi paş da hat.
Îro çend gotinên herêma me hatin bîra min. Min got ez wan binivîsînim, belkîdi ferhengan da tunebin. Hebin jî zirara belavkirinê tune ye.
Li ba me gotina ”pûncik” heye. Dema yek pir jar, zeîf bibûya
digotin, ”pûncikek” maye.
Peyveke din jî ”intûşk” e. Serê zarokên biçûk bi makînê kurr dikirin, li ser eniyê hinek porr dihîştin. Ji wî porê ser eniyê ra digotin ”intûşk”.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1988-02-19
Komeleya Jinan li Stockholmê li Meydana Sergelstorgetê ji bo piştgiriya girtiyên zindana Diyarbekrê grewa rûniştinê çêkir. Radyoya Merheba xebera wê da. Tirk zû bi zû qala xebat û protestoyên kurdan nakin, lê vê carê kirin. Belkî bi bo xatirê jinan kirin.
Lordê îngilîz di nêçîra kewa da keweke tenê kuşt. Hinekî xeyalşikestî bûbû. Bi dengekî xemgîn ji xulamê xwe ra got:
-Kewek li ser min bi 200 Sterlînî mal bû.
Xulêm got:
Li nêzî mala me jimnastîka derve heye, li dereke xweş e, belaş e. Li ber salona sporê ye, yê bixwaze dihere hundur, yê bixwaze li derve spora xwe dike.
Di dema gerrê(meşê) da carnan em riya xwe bi wir dixin û bîstekê spora/jimnastîka
xwe dikin, dûra diherin malika xwe.
Îro min xanim xapand, me dîsa riya xwe bi wê derê xist.
Wek xortekî min dest bi antramanê kir. Xanim berê dudil bû, lê dûra wê jî ji ya
herî rehet hêdîka dest pê kir. Me li dora nîv 20 deqeyî jîmnastîka xwe kir.
Lê nuha em her du jî gazinan dikin. Xanim dibêje her dera min dêşe, ji ruyê te da ye, çiyê me û jimnastîkê !
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-18
Ez û Mûrad Ciwan îro bi hev ra çûn çapxanê. Me Roja Nû teslîmî çapxanê kir. Me
pê ra bazar kir. Ewê 1200 hebî bi 32.000 kronî çap bike.
Îro pir sar e, berf e, 10 derece sar e, çûk li hewa diqefilin.
Saet di 19.00a da çûm qursa rûsî. Mamosta me yeka rûs e, bi yekî swêdî ra
zewicî ye.
Mamostetiya wê pir neket serê min. Swêdiya wê jî ne baş e. Tevî wê
em 5 kes bûn. Bi 4 kesan qurs dom bike baş e.
Medya sosyal, platformên dijîtal ji bo kurdî îmkaneke baş peyda kirine, bi xêra van paltformên dîjîtal kurdî belav dibe, însan kurdî dixwînin, fêr dibin û zimanê xwe bi pêş dixin. Ev, aliyê baş e.
Lê di eynî wextê da bi riya medya sosyal, van platformên dîjîtal kurdî xera jî
dibe, kurdîyeke şaşo- maşo jî di nava însanan da belav dibe û gelek kes vê
kurdîya şaşo-maşo kopî û dubare dike.
Bi taybetî jî ciwan, kesên nuh dest bi nivîsîndina kurdî kirine zû di tesîra vê
kurdîya beloxwarî, çewto mewto da dimînin.
Xanima min do bi telefonê bi dayika xwe ra peyivî, bîstekê li halên hev pirsîn, bû axe-waxa wan.
Piştî ku xanim rewşa dayika xwe, halê wê, nexweşiyên wê gişan fêr bû, dor hat
ser pirsên din.
Vê carê dest pê kir, yek bi yek li halê xwehên xwe û birayên xwe, li yên
zarokên wan, li yên pismam û dozmamên xwe û di dawiyê da jî li yên gundiyan
pirsî.
Kî çi dike, kî li gund e, kî ne li gund e, debara filankeso, filankesê
çawa ye, filan û bîvan…
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-17
Serokê TSIP(Partiya Sosyalîst a Karkirên Tirkiyê)Ahmet Kaçmaz li komela me
hevdu dît. Med est bi sohbetê kir.
Nabêna min û pir baş e. Merivekî zana, bi
kultur û xweşsohbet e. Mahmûd Kîper jî hat. Em li ser Tirkiyê hinekî peyivîn,
me hinek henek kir.
Hewcedariya meriv ne tenê bi pera, bi mal û milkê dinê, bi
şerefê jî heye.
Dibê meriv ji bona pera xwe pîs û bêşerf neke, ji bo pera nebe
hevalê neyarê qewmê xwe.
Erê pere meydanê li meriv dike fere. Lê pere qirêja
desta ye jî. Dibê meriv nehêle hêza pera miqawemeta exlaq bişkîne, zora exlaq
bibe.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
1986-02-16
Ezê îro biçûyama tiyatroyê. Du roj berê min bilêta piyesa Gogol Mufetiş kirî.
Lê ji şansê min ra ji ber nexweşiya lîstikvanekî piyesê lîstik nehat lîstin.
Min bilêt guhert roja 7ê adarê.
Li Swêd xela rabûya haya me jê tunebûye. Bîstek berê ez û xanim piştî meşa xwe, em dagiriyan markêta taxa me. Me got hinek mêwe û sebze û pel û pincar bikirin.
Me bala xwe dayê tiştek nayê kirîn, her tişt hatiye xwîna
bavê...
Kîloya tirî bi 50 kronî bû, kîloya xiyara bi 50 kronî bû,
kîloya bahcanê reş bi 40 kronî bû.
50 Kronê Swêdî nêzî 5 Euroyî ye.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-15
Heyder Diljen îşev li ba me ma. Em li ser sebebên îstîfa min ji partiyê
peyivîn. Got kesî ji me ra negotiye Zinar li ser mesela Serdar Karataş pêşniyar
aniye. Ji min ra gotin Zinar gotiye ji bo ku partî li Serdar xwedî derneketiye
ez îstîfa dikim.
Min got ev tam ne rast e. Berî wê min pêşniyara alîkariyê kir.
Hevalan guh
nedanê. Ez bi kê ra peyivî bûm, min ji kê ra çi pêşniyar biribû, min yek bi yek
di notên xwe yên rojane da nivîsî bûn, min giş ji Heyder ra xwendin.
Milyarderê amerîkî Jean Paul Getty yekî pir çikûs bû. Bi çikûsî û çavtengiya xwe deng da bû. Kê jê pere bixwesta ji wan ra digot:
-Hûn ji min çi dixwazin bixwazin ezê bidim we, lê pera ji min nexwazin. Çimkî yadîgara ji bavê min ji min ra ma ye tenê pere ye, lema jî ez nadim tu kesî. Ew yadîgara bavê min e.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-14
Piştî kar çûm hewz. Min hinekî ajnê kir. Dixwazim fêrî aşnê bibim lê baş naçe,
hinekî fêr bûme. Lê ne tu aşnê ye.
Dûra çûm postexanê. Min bilêta piyesa Nîkolay Gogol ”Mufetiş” kirî. Piyes li
Dramaten dilîze. Bilêt ji bo roja yekşemê saet 16a ye.
Di rojnameyan da pir pesnê piyesê û lîstikvanan dan. Hetanî nuha min li tu
piyesên Gogol temaşe nekiriye. Cara pêşî ye ezê li vê piyesê temaş bikim. Min
hin çîrokên Gogol li vir xwendin, lê piyesa wî cara pêşî ye ezê lê temaşe
bikim.
Vêsê, berê min bi desté xwe malik li xwe viritand, kompîtora
xwe xera kir.
Min bi şaşì fìşê guhik xist qulika hsbê, kompîtorê di cî da
got çirt û reş bû. Bêxwediyê di cî da mir, bû wek çira tu pif kê, ekran reş bû,
adaptora wê mir, mişk mir.
Min çiqasî li ber da jî fêde nekir, nexebitî. Ez bûm wek siwarê ji hespê da
bikeve, hesp bi terqe, ew li erdê bimîne.
Nuha ez di şer da wek pêşmergeyekî bêsîleh im. Ne kanim fîşekekê berra dijmin
bidim, ne jî di kozika xwe da xwe bi parêzim.
Ma destvala şer dibe?
Hin kurd ji tirkan gazinan dikin, dibêjin çima tirk dibin serokên me, efendim çima Ertugrul Kurkçu bûye ”serokê me yê şerefê?”
Xwişk û birayên ezîz, tirk bi zor nebûne wekîl(parlamenter), berpirsiyar û serokên
HDPê.
Ertugrul Kurkçu bi zora xwe nebûye ”serokê we yê şerefê”. Ayhan Bîlgen bi zor nebû wekîlê HDPê.
Kurd çûne li ber wan geriyane, bi îrada xwe ya azad ew kirine wekîlên (parlamenterên) xwe, serokên partiyên xwe.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1987-02-13
Mihemed Bekir, Reşo Zîlan û Reşîd Simo li ser zimanê kurdî, lehçeyên kurdî semînerek dan. Semînereke zêde ne ilmî bû, lê dîsa jî baş bû. Li ser kurmancî û lehçeyên din hin agahiyên baş dan. Meriv hin tiştên nuh fêr dibe.
Piştî semînerê ewê şeveke şahiyê, sohbetê bihata çêkirin. Federasyonê ji bo xatirê wefata Îdrîs Barzanî şev çênekir. Bi ya min ne rast bû, lê wer biryar dan.
Li gor beyana Serokê Dîyanetê Alî Erbaş, li Tirkiyê 130 hezar mele hene. Di demeke nêzîk da ewê 7 hezar û 800 meleyên din jî bigrin kar, jimara meleyan ewê bibe 138 hezar û 485.
Jimara tuxtoran li Tirkiyê 107 hezar û 355 e.
Li welatekî jimara meleyan ji ya tuxtoran zêdetir be ew welat, welatekî paşdamayî
ye, dîn, xurafe ji ilm, ji siheta însên muhîmtir e.
Helbet hewqas mele li malên xwe meletiyê nakin, ji wan ra mizgeft(camî)jî lazim
in.
Îro li Anqerê serokên 6 partiyên mixalifên hukûmeta Erdogan hatine
bav hev û li ser hilbijartinên sala tê sohbet û minaqaşe kirine.
Lê ban HDPê nekirine. Çimkî ew jî wek Erdogan û Bahçelî HDPê partiya neyarên
xwe dibînin.
Meriv bi neyarên xwe ra rûnane, sohbet nake. Serokên 6 partiyên tirk jî wer kirine.
Civîna van 6 partiyan tê maneya tirk êdî naxwazin kurdan di meclîsa xwe da
bibînin. Maneyeke din ya vê boykotê tune ye.
Piştî banga Serokê Amerîkayê Joe Bîden, Swêd jî bang li
hemwelatiyên xwe kir, got hemwelatiyên me dibê tavilê Ukraynayê biterikînin.
Di medyaya swêdî da hewake wer heye fena ku di nav çend rojan da Rûsya ewê
êrîşê bibe ser Ukraynayê û herbê dest pê bike.
Ferqa tirk û kurdan
Tirkek tu carî îdeolojiya xwe, dîn û baweriya xwe di ser
qewmîyeta xwe ra, yanî di ser tirkîtiya xwe ra nagire, nabîne.
Berî her tiştî
tirk e, tirkîtîyê di ser her bawerî û nasnameyên xwe yên din ra digre.
Tirkîtî
ji bo yekî tirk pir muhîm e, vê nasnameyê tu carî nake qurbana nasnameyeke din.
Çi heyf piraniya kurdan wiha nafikirin, kurdîtiyê di ser îdeolojîyê û dîn ra nagirin. Ji bo wan dîn, îdeolojî ji kurdayetiyê muhîmtir e.
Li gorî lêkolîna Dezgeha Îstatîstîkê ya Tirkiyê ya sala
2021ê bajarê nufûsa wî herî nebextewar, ji jiyana xwe herî ne memnûn Diyarbekir
e.
Ji sedî 24,75ê nufûsa Diyarbekrê ji halê xwe, ji jiyana xwe ne memnûn e, ne
bextewar e.
Piştî Diyarbekrê, Dêrsim, Riha, Mêrdîn, Mûş, Betlîs, Batman tê.
Ji sedî 24, 2ê nufûsa Dêrsimê ne bextewar e, ji jiyana ne razî ye.
Li gorî îstatîstîkên belav kirine Riha, Mêrdîn, Mûş, Betlîs, Batman piştî
Dêrsimê tên.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-11
Min û Mûrad Ciwan îro saet yekê danê nîvro li qahwexanê hev du dît. Berê me
hinekî ji der û dor sohbet kir. Dûra em hatin ser mesela îstîfa min.
Got ma xêr e, tu ji bo çi qeheriye? Em îstîfa te qebûl nakin. Hin henek kirin.
Em keniyan.
Îro li Stenbolê mahkima Osman Kavala bû. Mahkimê dîsa Osman Kala berat nekir, biryar da wî girtî mahkima bike.
Komîteya Wezîran a Komîsyona Ewropayê gotibû heger Osman
Kavala hetanî 19ê Çile(19/1)neyê berdan ewê Tirkiyê ceza bike. Îro 10 sibatê
ye, lê heta nuha jî tu jahr belav nekirine, tu ceza meza nedane Tirkiyê.
Erdogan van ewrûpiyên tirsonek, bizok, bêzirav û oportunîst baş nas dike, lema filisekî xwe jî di biryarên wan, di gefên wan nade...
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-10
*Piştî kar çûm mala Nîmet Aydin; ji nexweşxanê derketiye min saxtî kir. Bavê
Nazê jî li wir bû. Em bîstekê li ser Federasyonê peyivîn.
*Ez çer hatim mal Mûrad Ciwan telefon kir, xwest ez û wî sibe saet di 13a da
hevdu bibînin.
Ez bawer dikm li ser îstîfa min e, dixwaze ez îstîfa xwe bi paş
da bigrim. Ya rast nîvpoşmaniyek bi min ra jî heye. Di jiyana min da valahiyek
çê bûye.
Lê dîsa jî dudil im. Hin tiştên şaş dibin, di ciyê teng da alîkariya
hevalê xwe nakin. Bêdengmayin ne rast e. Lê li alî din li vir hevalên min jî ew
in.
Mame di nabêna xelîl û celîl da. Hela binêrim Mûradê sibe çi bibêje…
Mêrik muptelayê alkolê bû, pir vedixwar, serxweş dibû û xanima xwe aciz dikir. Dawiya dawî jinik ji serxweşbûna wî bêzar bû, jê ra got:
-Êdî bes e, dibê tu sond bixwî, tu yê careke din devê xwe bi
vê ziqûmê nekî.
Mêrik bala xwe dayê mesele cidî ye, ji mecbûrî sond xwar,
got ez hew vedixum.
Kêfa jinikê hat, got:
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-09
Xanim îro çû qursa durûnê, heger ne derew be ewê ji me ra bibe terzî. Aqilê min nabirre tu durûn, murûnê fêr bibe.
Min jê ra wiha negot, min halan tê hilda.
Min rexneyek ji kovara Roja Nû ra nivîsand. Ezê jê ra bişînim. Rexneya min li ser şiîra bi navê ”Xanî” ya Vazgal Bazidî ye. Şiîr di Roja Nû da çap bûye.
Di vê şiîrê da tê gotin ”Elî Herîrî û Melayê Cizîrî piştî Ehmedê Xanî jiyan e. Min ev şaşî rexne kir, min got Elî Herîrî û Melayê Cizîrî herdu jî berî Ehmdê Xanî jiyan e.
Ji bo ku Rûsya êrîşê nebe ser Ukraynayê, dagir neke Amerîk, Fransa, Almanya, Îngilîstan, Yekîtiya Ewrûpayê, NATO giş rabûna pêdarê, ji Pûtîn ra dibêjin, heger tu şaşiyeke wiha bikî, heger tu Ukraynayê dagir bikî ewê li ser Rûsyayê pir buha mal bibe, em ji nuha da vê yekê ji te ra dibêjin.
Macron û Amerîkayê him ev mesaj dan Pûtîn, him jî bi tonan
sîleh û cebilxane dan Ukraynayê.
Amerîkayê ji bo alîkariyê bi hezaran leşker
şandin Polonyayê û hin welatên Ewrûpayê.
Yanî ji Pûtîn ra gotin em heneka nakin, heger tu Ukraynayê
dagir bikî em bêdeng namînin.
Risim di
sala 1890î da li Rihayê ji alî mîsyonerekî fransiz hatiye girtin, dûra bûye
kartpostal.
Berê em li dinyayê bi nav û deng bûn, li welatê xwe em xwedî
qesir û qonax bûn, xwedî xan û eywan bûn.
Di wan qesir û xonaxan da bi hezaran mîr, beg, axa, eşraf û malmezin dijiyan,
rojê bi hezaran kes dibûn mîvanên wan û li ser sifreyên wan nan dixwarin.
Ev demeke hin kurd ji dersên zarok li dibistanan dixwînin ra dibêjin ”wane”, yanî ders.
Di xebat û kampaniya hilbijartina dersa kurdî da jî hinek dibêjin ”waneya kurdî
hilbijêrin.”
Ez nizanim ev ”WANE” ji ku derxistin, etîmîlojiya wê çi ye? Ez bawer dikim
kurdên soran bi kar tînin.
Ev demeke ev gotin di nava hin kurdên bakur da jî pir populer bûye, gelek kes di ciyê dersê da bikar tînin.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-08
Min îro zarok birin hew. Jixwe ra ketin avê, kêf kirin. Hewz nêzî mala me ye.
Bi xêra wan ez jî dikevim avê lê ajnê nizanim. Di dera ne kûr da dikim çelpe
çelp, lê fêr nebûme, ditirsim.
Rojên tahtîlan swêdî zarokên xwe dibin hew, wan digerînin. Ez jî hewil didim
wer bikim, lê xebatên siyasî gelek caran wextê nahêle.
Parlamentoya Îraqê di civîna xwe ya îro da ji ber ku jimara tê xwestin tunebû, hilbijartin çênebû û serokkomar nehat hilbijartin. Ji 329 parlamenteran 58 parlamenter beşdarî civînê îro bûne.
Ev hevîr ewê hîn gelek av rake. Xwedêgiravî gerek di nava 30 rojî da serok were
hilbijartin, lê kes guh nade qanûn manûnan, tefsîreke din kirine, kanin vê demê bi mehan jî dirêj bikin.
Qnûn ji bo ereban lastîk e, dilê wan çawa bixwaze hewqasî vedizelînin.
Sebebê vê jî di rastiyê da dewleta Îraqê nemaye, hebûneke zorakî ye.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-07
*Îro çûm ser Logoped. Min ji xanimê ra got em difikirin
zarokekî din çêkin. Du zarokên me kekez in, gelo evê jî wek wan kekez be ya na?
Min fikrê wê pirsî. Wê ne got erê, ne got na, mesele bir û anî, bir û anî, bi
psîkolojiyê va û bi şertan va girê da. Got ev meseleyeke sosyopsokolojîk e, girêdayî
xwedîkirina we û hawirdora zarok e.
Çimkî kekezî ne tiştekî ji makzayî da ye,
dûra ji ber şertên der û dorê çêdibe.
Wezîrê karên hundur yê Tirkiyê Suleyman Soylu
do, piştî kuştina Emîrê Daîşê Îbrahîm El Qureyşî bi du rojan çûye serdana
Îdlibê.
Diyar e li ser navê hukûmeta xwe çûye şîna Îbrahîm El Qureyşî.
Heqê wan heye herin şîna wî û reşê girê bidin,
derbeke pir mezin xwarin.
El Qureyşî tirkmen bû û merivekî Tirkiyê yê pir muhîm bû. Miheqeq Tirkiyê ew
tayîn kiribû.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-06
Îro Diya Aslan Kaya, Bedrîye li mala me bû. Carnan çaxa bîna wê teng dibe tê ba
me. Rê fêr bûye, kane here were.
Êvarî saet di 7a da çûm civîna zarokzaneyê. Ji çendakî carê dê û bavên zarokan
dicivînin, li ser zarokan agahiyê didin wan. Swêdî pir li zarokên xwe miqate
ne, giş tên civînan, di heqê zarokên xwe da ji personalan pirsan dikin.
Ji partiyên kurdî daxwazeke min heye, dibê partiyek kurdî di nav tirkan da anketekê bide çêkirin. Tenê pirsekê ji tirkan bipirse, bibêje:
- Heger kurd li Îranê, li Sûriyê ya jî li Îraqê Kurdistaneke
serbixwe ava bikin, tu yê li dij derkevî ya na?
Ji bo ku Kurdistan çênbe, kurd li tu derê nebin xwedî dewlet tu yê şerê kurdan bikî ya na?
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1987-02-05
Çûm şîna Îdrîs Barzanî. Bi texmîna min di şînê da li dora 200 kesî hebûn. Quran dihat gudarîkirin û motîfên dînî, axaftinên dînî derdixistin pêş.
Grûbên îslamî yên îranî û îraqî pir hatin. Berpirsiyarên şînê pir qedir û qîmet dan wan.
Di şînên kurdên başûr da axaftinên dînî, xwendina Quranê wek standartekê ye.
Zengînekî teksasî Hamlet xwend û bû heyranê vê piyesa muhteşem. Hewqasî ji piyesê hez kir, rabû nameyek ji edresa Shakespeare şand, ew dawetî çewliga(çiftliga)xwe kir, got were çendakî bibe mîvanê min.
Piştî demekê nameya wî lê vegerandin. Li ser nameyê wiha nivîsîbûn:
Xelîfeyê DAIŞê Ebû Îbrahîm El-Haşimî El-Qureyşî jî do bi şev li Idlibê wek
Ebpbekir Bexdadî di himêza artêşa Tirkiyê da hat kuştin. Çimkî Tirkiye sitar û hêlîna terorîstên Daîşê ye.
Tirkiye endamê Natoyê
ye, xwedîgiravî di nav cepheya li dijî Daîşê da ye, lê serokên Daîşê yek bi yek
di himêza Tirkiyê da tên kuşûtin.
Ev serokê Daîşê yê sisiya ye li derên di bin
kontrola Tirkiyê da tên kuştin.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-04
Piştî kar wek hertim dîs açûm komelê, nivîsên Armancê ji Mihemedê Hekarî ra
xwend.
Bi şev Mûrad Ciwan telefonî min kir, me li helê hev pirsî. Di vê nabênê da min
jê pirsî, min got, di konferansê da di
heqê Yekîtiya Çep da çi biryar hat
girtin?
Got, ”Me biryar girt em jê dernekevin, tê da bimînin.” Ji konferansê jî memnûn
bû. Fena ku her tişt li gorî dilê wî bû. Tu gazin nekir.
Ji ber ku kurd e meriv nikane her kesî bi zorê bike hevalê xwe, dilxwaz û xêrxwazê xwe.
Kurd hemû ne dostên hev in, hemû xêra hev naxwazin, alîkariya hev nakin û ji bona
hev, di ber hev da dijminatiya hinekên din nakin.
Kesê tu wek dijminê xwe dibînî, dewleta tu pê ra di şer da yî ew kane wek dostê
xwe bibîne, pê ra dostaniyê, havkariyê bike û qet guh nede zulma li te têkirin.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-03
Îro min dest bi kar kir. Hewa pir sar bû, 6 derece di binê sifirê da bû. Di çûn
hatinê da meriv diqefile.
Min îro kitêba Ernest E. Ramsaur (Jon Turkler ve 1908 Îhtîlalî) qedand. Li ser
Jon Tirkan û yên berî wan kibêbeke baş e. Gelek çavkaniyên ewrûpiyan jî bi kar
aniye.
Ramsaur, dîrokzan e, wê demê berdevkê
konlolosê Amerîka yê Stenbolê bûye.
Ji ber ku em tarîxa xwe baş nizanin, ji ber ku tirkan em kirine wek mirîşkek gêj, lema jî em nizanin tirkan çi anîne serê me, em çiqasî perîşan û pûç kirine.
Di nav 70-80 salî da tirkan em asîmîle kirin, kirin miletekî bi zimanê xwe
nizane.
Ev demeke li kuçe û kolanên bajarên Kurdistanê em dikin gazî û hawar, em ji dê û
bavan ra, ji malbatan ra dibêjin em ketine bextê we, zarokên xwe bişînin dersa
kurdî, bira zarokên we hema çend gotinên kurdî fêr bibin.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1986-02-02
Saet di 16.00a da li Stockholmê li Medborgarhusetê civînek li ser ”Bîranîna
Mahabatê” çêbû. Civîn Federasyonê amade kiribû. Di civînê da 46 kes hebûn.
Elî Kemal, Mihemed Muxtedîr, Cimşîd Heyderî li ser avabûna Komara Kurdistanê,
rewşa wê demê û sebebên têkçûna wê peyivîn.
Tirkiyê do bi şev dîsa Şengal, Mexmûr, Dêrik, Qereqoçan
bombebaran kiriye.
Li Kampa Mexmûrê 8 kes hatine kuştin, 17 kes jî birîndar bûne.
Kuştî û birîndarên li derên din çend in, zirar û ziyanên madî û canî çi ne hîn ne diyar e.
Ev zebanî kurên zebaniyan, zalim kurên zaliman me rehet nahêlin, destê wan wer di gewriya me da ye.
Weşandina hin not û nivîsên xwe yên kevn didomînim. Min got bira wenda nebin. Ew jî tarîxeke. Do ez çi bû me, çi fikirî me bira were zanîn.
XXX
1996-02-01
Nîhayet min fahm kir Riya Azadî ji min çi dixwaze. Wek me li hev kiribû, min û Fexrî(Olçer) li aşxaneya Yilmaz hevdu dît, me hinek sohbet kir, dûra em hatin ser meselê. Got me biryar girtiye, em Roja Nû hîn baştir û hîn bi dûzantir derxin. ”Hevalên me dixwazin tu ya têkevî redaksiyona wê, ya jî bi dûzan jê ra binivîsînî…”
Di mahkimê da hakim ji jinikê pirsî:
-Peyê te dibêje te şemsî(sîwan) li serê wî xistiye, şemsî di
serê wî da şikandiye. Rast e ya na?
Jinikê got:
-Rast e.
Hakim got:
Li ser dil û dildariyê gelek gotinên xweş hene. Ji bo hezkirinê dilekî pak, ji bo domandinê ked lazim e. Bi gelekan ra ew dil tune. Di xortaniyê da dildarî xweş e, di extîyariyê da jî nostaljiya wê xweştir e.
Dildarî nigên meriv ji erdê dibire, meriv wek qertelekî bi asîmanan dixîne.
Meriv dike wek mişkekî serxweş û pisika malê bêminet dike, jê ra dibêje ”hodrî
meydan ”!
Fermo çend gotinên li ser dildariyê:
