Aristippus fîlozofekî yûnanî bû. Xwendekarekî, şopînerekî Sokrates bû. Dûra bû avakarê dibistana hedonîst. Li dijî felsefa Dîyojen kînîzmê bû.
Li gorî felsefeya wî hedonîzmê, dibê
însan li dû kêf û zewqa xwe bin. Armanca însên ya esasî dibê ev be.
Lema jî Arîstîppus li gorî felsefa xwe dijiya, jiyana wî di nav rehetiyê da, di qesir û qonaxên zengînan da derbas dibû, bi kesên zengîn ra hevaltî dikir.
Fêlozofê bi nav û deng Dîyojenê(412-329) feqîr jî li kêleka çemekî di nav bîdonekê da dijiya.Rojekê dema Dîyojen kelemên(lehaneyên) xwe di çem da dişuşt, Arîstîppus ji wir
derbas dibû, bala xwe da Dîyojen, jê ra got:
-Heger te bizanîbûya bi însan ra, di nava însanan da bijî te wiha kelem neşuşta.
Dîyojen serê xwe bilind kiriye, awirekî tûj dayê, gotiye:
-Heger te bizanîbûya bi keleman(bi lehaneyan) ra bijî, te yê nuha ji zalimekî ra şelafî
nekira.
Ji berê da ye hin însan ji bo mal û milkê dinyayê, ji bo pere
û kursiya xwe dibin hevalên zaliman, dîktatoran. Zengîniyê, meqam di ser
şexsîyet û şerefa xwe ra dibînin. Ji bo wê jî şelafên dîktatoran, zaliman tim
hene.
XXX
Solon(BÎ 640-560) 2600 sal berê tarîfa edaletê pir rast û xweş kiriye, gotiye:
”Qanûn wek tevna/konê pîrê ne, gava tiştekî bêhêz ya jî sivik dikeve nav hişk
pê digire; gava tiştekî bi hêz, xurt dikeve nav qul tevn dibe û serbest dimîne.”
Yanî heger tu bêhêz bî tu dikevî feqa qanûnan, jê xelas nabî. Lê heger tu bihêz
bî tu tevnê/kon yanî qanûnan perçe dikî û jê dertê.
-Ji bo ku meriv xurt û ciwan bimîne tenê sirrek heye, dibê her
roj tiştekî nuh fêr bibe.
Lawê Solon miribû, dilê wî dişewitî digriya. Yek çûye balê,
jê ra gotiye:
-Bi girî tu nikanî tiştekî bi dest xînî.
Solon gotiye:
-Jixwe ez jî ji bo vê digrîm. Ji bo ku ez nikanim tiştekî bi dest xim.
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar