Dibê kurd jî wek xelkê qedrê kerên xwe bigrin

Li gor xebera malpera Avesta, li Fasê(Mexribê)ji bo kerên herî jîr, herî çeleng, herî zana, herî bi hêz û çapik festîwalek hatiye li darxistin.
Li gor xebera Avestayê, amadekarên festîwalê bi riya wê çalakiyê ”dixwazin kera herî bi lez û kêrhatî hilbijêrin û xelat bikin.”
Û li alî din jî, dixwazin bi saya vê festîwalê rê li ber êşandin û biçûkxistina kerê bigrin û nîşan bidin ku ker jî ji însaniyetê ra xizmetên mezin dike û loma jî dibê meriv qedrê keran bigre û heqê wan nexwe.
Fikrekî pir baş û pir maqûl e.
Dema min sernivîsa xebrê dît, gelkî kêfa min hat.
Belkî ev cara pêşî ye ku însan qedirşînasiyeke wiha di cîda dikin.
Nîhayet waye rahm ketiye dilê însanan jî.
Ji ber ku li vê cîhanê zulma ku li kerê reben dibe li tu heywamekî din nabe, mafê tu heywanekî din bi qasî yê kerê nayê xwarin.
Lê dîsa jî şêkir tuneye.
Dîsa jî li ber çavê însanan yê herî ”ehmaq” ker e.
Min dizanîbû ewrûpî gelkî qedir didin keran.
Lê haya min ji ya ereban tunebû.
Hevalekî min ê li ciyê kar, li ser deriyê odeya xwe rismê kerê li bin navê xwe xistibû.
Dema min sebeba vê sembolê jê pirsî, got, ker heywanekî gelkî biaqil e…
Mesela amblema Partiya Demokrat ya Amerîka yê ker e.
Li ba me dibê ya çîçek, ya moz ya jî şêr be.
Belê, wek min got, ewrûpî temam, lê haya min ji vê pêşketin û medeniyeta ereban tunebû.
Aqûbet li serê me kurdan be jî.
Ji ber ku van heywan ji bo me kurdan jî xizmetên gelkî giranbuha kirine, wan jî li serê çiyayên Kurdistanê bi me ra li hember dijmin mil bi mil şer kirine.
Û heta weke me, ew jî gelek caran ji alî dijmin va hatine gulebarankirin û qetilkirin.
Wan jî bi pêşmergeyan ra bi mêranî ajotine ser top û tivingan.
Û tu carî jî netirsiyane, terka me nekirine û nereviyan e.
Dibê em xwar rûnin û rast bipeyivin, ma ne xêra alîkariya keran, qantirên pismamên wan û xalanên wan hespan bûna, kurdan ewê çawa bikanûbûya şoreş bidomandana?
Himalê şoroşê yên herî mezin ker û qantir bûn lê nuha jî kes pênc perê xwe jî di wan nade û li ruyê wan jî mêze nake.
Ne ker û qantir bûna, kê ewê hewqas zexîre û cebilxane bikşanda serê wan çiyan?
Ne bi qasî ya pêşmerge be, lê ked û xebata ker, qantiran jî di şoreşa kurdan da ne hindik e û loma jî dibê meriv qedrê van heywanên xebatkar û fedakar gelkî bigre.
Ev serê çend salan e ku Kurdistan ava bûye, bira ”festîwal” li wir bimîne, me hîn ji van ker û qantirên cefakar û fedakar ra negotiye ”sipas” û mala we ava…
Ez bawer dikim li Kurdistanê nuha halê ker û qantiran ji dema şoreşê gelkî xerabtir e.
Min nizanîbû ku di hurmeta li hember keran da ereb ji me û ji tirkan pêşdatir in.
Ez nuha vê jî fêr bûm.
Mêrikan barên xwe pê bikşînin jî lê axirê wa ye festîwalek ji wan ra li dar xistine û bi vî hawî qîmetek dane wan.
Bi baweriya min ev jî ne tiştekî hindik e.
Ker(manke rya mê ye) heywanekî pir milahîm e, ne hewceyî lênerîneke zêde ye, her tiştî dixwe.
Heger baş lê were nêrîn ker jî pir sadiqê xwediyê xwe ye.
Nizanim çima, lê li cîhanê baweriyek wisa heye ku ker pir ”ehmeq” e, lê ne wisa ye.
Herçî jîr î û biaqilîye hatiye îspatkirin ku ker ji hespê gelkî biaqiltir e.
Berî hertiştî ker pir bi hiş e, dema were fêrkirin dikane bi serê xwe wezîfeyekê bicî bîne.
Heger hinek barê wî lêke û deyne, ew bi tena serê xwe ji ciyekî di nabêna 7-8 kîlometer da dikane avê bibe û bîne.
Li ba me kurdan ker hema hema êdî nemane.
Ji ber ku êdî. Herkesî karê xwe pê qedand û loma jî bera çolê dan, bûn qûtê gur û keftaran.
Piştî ku ereb ji keran ra festîwalan li dar xin, maneya xwe ew e ku di nava ereban da halê keran baş e.
Lê ne di nava ereban da tenê, li gelek welatên efrîqayê lê bi taybetî jî li etîyopyayê ker pir qîmet in.
Ji ber ku piraniya aransporta Etîyopyayê li ser pişta keran e, loma jî etîyopî gelkî qedir û qîmetê didin keran.
Li gor çavkaniyekê, nêzî Addîs Ababayê nexweşxaneyeka keran ya bi navê Debre Zeyit heye. Tu ferqeke vê nexweşxaneya keran ji nexweşxaneyên din tuneye, li vir jî her babet nexweşiyên keran tên tedawîkirin, heta gava hewce be emeliyat jî tê kirin.
Tê gotin ku salê bi kêmanî li dora 40-50 hezar ker li vê nexweşxaeyê tedawî dibin.
Fasî ji bo kerên xwe festîwalan li dar dixin, etîyopîyan nexweşxane vekirine, mêrikan kerên xwe derman û emelîyat dikin.
Lê ka em kurd çi dikin?
Em ya barê xwe ya jî navên xerab li wan dikin, lê qedir nadinê.
Li ba me kurdan ker pir bêqîmet in, rebenan bûne sembola cehalet û ehmeqiyê. Dema meriv ji yekî pir biqehere, meriv dişibîne kerê û jê ra dibêje "ker", ya jî "ker kurrê kerê", ya jî "kurriyê kerê..."
Û ne ev tenê, me pêşiyên me gelek gotin ne xweş jî li ser kerê gotine. A ji we ra çend nimûne:
-Kurtanê kerê ji zêr be jî ker dîsa ker e.
-Ker ji xoşabê çi fêm dike, ava wê vedixwe hebên wê dihêle.
-Kera nebin cem kera ewê ji hev bielimin fis û tira.
-Kerê barê te ne lê be najo
-Ker ket heriyê ji xwedî pêva kesî ranehîşt teriyê
-Kero nemir qîfar hat, pîrê nemir buhar hat.
-Ker û kurrî li hev zirî
-Hemû ker ne çar nigin
-Kera şah be jî dîsa ker e.
Helbet gotin û çîrokên li ser keran hatine gotin bêtir in, min tenê çend nimûne da.
Heta nuha kurdan ji bo hin kes û minasebetên wiha gelek festîwal çêkirine ku di esasê xwe da ne bi qasî "keran" hêja ne û ne jî ji kurd û Kurdistanê ra bi qasî ker û qantiran xizmet û fedakarî kirine.
Lê ji kerên reben ra kes nabêje "sipas", ji bo hemû xizmet û tekoşîna we...
Kes nebêje jî ez li ser navê xwe dibêjim sipas ji bo xizmeta hemû ker û qantirên Kurdistanê û mala wan ava...