Tirkiyê riyeke xerab daye ber xwe

Yekîtiya Ewrûpayê li ser doza girtina AKP-ê îro careke din bala Tirkiyê kişand û Tirkiye bi rawestandina mizakereyan tehdît kir.

Piştî îqazên Barroso û Olli Rehn, îro jî raportora Tirkiyê ya Parlamentoyo Ewrûpayê Oomen Ruijîten, li Brukselê bi parlamenterên AKP. CHP û MHP-ê ra hat ba hev û bi gotinên pir sert bala Tirkiyê kişand.

Ji axaftina Ruijîtenê diyar dibe ku heger Dadgeha Qanûna Esasî AKP-ê bigre û siysetê li kadirên ku pêşengiya partiyê dikin qedexe bike, wek min do jî gotibû, Yekîtiya Ewrûpayê ewê reaksiyoneke pir sert nîşan bide.

Raportora Tirkiyê Rîa Oomen Ruijten, di hevdîtina xwe ya bi parlamenterên tirk ra netîceyên girtina AKP-ê wiha anî zimên:

-Tirkiye li pey Krîterên Kopenhagê dimîne. Heger AKP were girtin mizkere ewê raweste. Û ji nuh va destpêkirina mizakereyan jî hema hema dikane ne mimkûn be.
Ruijten di meha hezîranê da ewê Rapora Pêşketinê amade bike. Loma jî Ruijten, ji nuha da bala Tirkiyê dikşîne, ji bo ku şaşiyeke wiha neke. Heger bike ewê li ser Tirkiyê gelkî buha rûne.

Ruijten di axaftina xwe da dibêje, bi girtina AKP-ê ewê fersendek mezin têkeve destên yên ku li dijî endametiya Tirkiyê ne, loma jî sekinandina mizakereyan jî ewê pir ne zahmet be. Lê ji nuh va destpêkirina wan ewê gelkî zor be. Dibê Tirkiye vê yekê baş bibîne.

Bêguman Ruijten rast dibêje, jixwe gelek dewletên wek Fransa, Almanya li dijî endametiya Tirkiyê ne, bi girtina AKP-ê û DTP-ê û nekirina reformên pêwîst argument û qozên destên wan ewê gelkî xurttir bibin.

Lê ez bawer nakim Tirkiye guh bide van îqazên di cî da û dev ji girtina AKP-ê û DTP-ê berde. Çimkî artêş, CHP û MHP hemû jî dixwazin ku Yekîtiya Ewrûpa mizakereyan rawestîne. Piraniya milet jî nuha bi vê siyasetê ra ye, çimkî êdî milet jî endametiya Yekîtiya Ewrûpayê wek perçebûna Tirkiyê dibîne.

Û sebebekî din jî, ji bo ku nikanin bi riyên demokratîk îktîdarê ji AKP-ê bigrin, loma jî dixwazin vi vê riya darbeya huqûqî îqtîdarê ji destê wan derxin. Ev fersendek e û bi îhtîmalek mezin jî ewê vê fersendê ji dest xwe bernedin.

Esas AKP jî naxwaze Tirkiye têkeve Yekîtiya Ewrûpa, lê ji ber ku dizane jixwe tiştekî wiha ne mimkûn e, loma jî nêta xwe ya rastîn eşkere nake. Yanî takîyye yê dike.Tiştê dike tenê demagojî ye, ew jî ji bo girtina piştgiriyê ye.

Partiya ku şîara wê ya di heqê kurdan û hindikayiyên din da “yek dewlet, yek welat, yek milet, yek al û yek ziman” ewê çawa bixwaze bibe endamê Yekîtiya Ewrûpayê?

Li Ewrûpayê partiyên faşît û rasîst van dîtinan diparêzin û ew jî qedexe ne.

Erdogan gav û seetê van dîtinên xwe yên nîjadperest û neofaşîst dubare dike. Li Ewrûpayê li kesên wiha siyaset qedexe ye, çimkî li Ewrûpayê faşîzm û rasîzim qedexe ye.

Îcar merivekî xwediyê van dîtinan ewê çawa bixwaze bibe endamê Yekîtiya Ewrûpa?

Kesên ji hin derew û demagojiyên Erdogan û hevalên wî bawer dikin divê ya merivin pir nezan û ya jî gelkî saf bin.

Li gor Ruijten, ji bo ku bi welatekî ra mizakere werin rawestandin ji sisiya duduyê 27 welatên endam pêwîst e, yanî dema 18 welat raya BELÊ bidin mesele temam e.
Lê ji bo ji nuh ve destpêkirina mizakereyan rayên hemû endaman şert e û kerê çolan jî dizane ku tiştekî wiha ne mimkûn e.

Yanî heger carê mizakere werin rawestandin êdî çû ji Tirkiyê da, veger ne mimkûn e. Bi gotineke din divê Tirkiyê ebediyen ji endametiya Yekîtiya Ewrûpa ra bibêje Xudahafîz!

Û li gor Ruijtenê rewşa Qonseya Ewrûpayê jî ji bi girtina biryareke wiha gelkî misaîd e.

Bêguman kurdan hêviyeke mezin ji vê pêvajoya berendametiya Tirkiyê ya Yekîtiya Ewrûpayê dikir.

Hêvî ew bû ku Tirkiye di nava van 10-15 salên pêş me da bibe endamê Yekîtiya Ewrûpa û mesela kurd jî him di pêvajoya heta endametiya temam da û him jî piştî endametiyê ewê hêdî hêdî hel bibe.

Yanî mesela kurd di çarçeweya Yekîtiya Ewrûpayê da bi riyeke siyasî û demokratîk ewê were çareser kirin.

Helbet ev îhtîmal û riyek bû û riyeke herî baş bû jî. Lê bûyer îşaretên wer didin ku ev îhtîmal ewê bi rast negere, çimkî ne miletê tirk û ne jî siyasetmedar û artêşa wan ji çareseriyeke wiha ra amade ne. Ji ber ku ne amade ne, bi vî ya jî bi wî hawî ewê xwe ji berendametiyê vekşînin.

Loma jî dibê kurd ji nuha da îhtîmala pûçbûna çareseriya bi riya Yekîtiya Ewrûpayê bigrin ber çavan û xwe ji vê yekê ra amade bikin.

Heger hat û Yekîtiya Ewrûpayê mizakereyên bi Tirkiyê ra rawestand, piştî wê divê kurd çi bikin û siyaseteke çawa bimeşînin?

Bûyer û rûdanên li Tirkiyê diqewimin ne elametên xêrê ne.

Lê ez hêvî dikim ku mûcîzeyek biqewime û texmîna min ya reşbîn şaş derkeve.