Navê ŞEPAL´ê kirine "dêleşêr" !

Xanima bi navê Anahîta Êlo di malpera Saziya Zimanê Kurdî(SZK)da carnan hin gotinên kurmancî yên hatine jibîrkirin, kêm tên bikaranîn, haya gelek kesan ji wan gotinan tune ye belav dike.

Xanim karekî baş dike, bi parvekirinên di medyaya sosyal da gelek kes gotinên nizanin, nebihîstine fêr dibin.

Gava însan gotineke fêr dibe bi kar tîne, ew gotina li ber mirinê, wendabûnê ji nuh ve ruh pê da tê, zindî dibe.

Lê di belavkirina gotinan da dibê meriv pir hesas û bi îtîmam be, kê çi gotin şand parve neke.

Çimkî gelek însan hin gotinan çêdikin, ya jî şaş tê bîra wan, navên hin lawiran, hin aletan, hin tiştan nizanin, ji ba xwe çê dikin.
Hal bû li herêmeke din navê wan tiştan bi kurmancî heye, lê ew nizane.
Çend roj berê Anahîta Êlo xanimê navdêrek bi navê ”dêleşêr”, yanî şêra mê belav kir.
Min di binê parvekirinê da nivîsî, min got:
”Kurd ji şêra mê ra dibêjin ŞEPAL, nabêjin "dêleşêr"!

Dêl, dêlik ji kûçika mê ra tê gotin. Eyb e, navê dêlikê li ŞEPAL´ê nekin !

Her derewê belav nekin...”
Bi kurmancî navê şêrê nêr şêr e, ya mê jî ŞEPAL e. Meriv ji şepalê ra nabêje ”dêleşêr” !
Ji bo însên jî wek sifet tê bikar anîn, heger mêr be, meriv dibêje wek şêrekî ye, şêrgele ye.
Heger jin be, meriv dibêje, wek şepalekê ye, ya jî şêr û şepalên me derbên mezin li dijmin xistin.

Heger meriv ji ŞEPAL´ê ra bibêje ”dêleşêr” çewt e, şerm e. Çimkî dêl, dêlik navê kûçika/sega mê ye.

Mimkûn yê ew gotin şandiye navê vê ŞEPAL´ê nebihîstiye, lema ew navdêr(dêleşêr) çêkiriye.
Lê SZK dibê her gotina jê tê parve neke.
Lêbikole, li ferhengên dîjîtal binêre, hela navekî din heye ya na.
Ne ku kê çi şand bêyî ku tetkîk bike hema belav bike.

Gotineke şaş dema têkve devê însên, gava bi nivîskî belav bibe rastkirina wê pir zahmet dibe.

Lema dibê meriv di belavkirina gotinan da pir dîqet bike. Bikaranîna gotineke biyanî, navekî bi zimanekî din ji bikaranîna gotineke şaş sed qatî baştir e.
Wek gotina ”ez jiyan dikim”.
Ev lêkera ”jîn, jiyan”ê bi formeke şaş ketiye devê hin kesan ji devê wan dernakeve.
Însan ji dêlî bibêjin ez li Amedê dijîm, dibêjin ez li Amedê ”jiyan dikim”.
Ji dêlî bibêje, ez deh salan li Mêrdînê jiyam, dibêje ”ez deh salan li Mêrdînê jiyan kirim, min deh salan li Mêrdînl jiyan kir.”

Ya jî ji dêlî bibêjin, ”bi min zor hat, bi min ne xweş hat, bi min tahde hat”, dibêjin ”zora min çû, pir zora min çû....”

Numûneyên wiha pir in, her roj bi vê forma şaş tên bikaranîn.
Gotina ŞEPAL, ŞEPAL´ê di gelek şiîrên kilasêkên me da derbas dibe.

Di şiîra Şox û Şengê ya Melayê Cizîrî da, di şiîrên Melayê Bateyî da û di şiîreke Bro Omerî da jî ŞEPAL di maneya şêra mê da hatiye bikarnîn, pesnê şepalê hatiye dayin. Ez wan hersê şiîran jî li jêr parve dikim.

Şox û Şengê

Şox û şengê zuhrerengê
Dil ji min bir dil ji min
Awirên heybetpilingê
Dil ji min bir dil ji min

Wê şepalê miskê xalê
Dêmdurê gerdenşemalê
Cebheta biskan sema lê
Dil ji min bir dil ji min

Zulf û xalan nûn û dalan
Wan ji min dil bir bi talan
Goşeyê qewsê hilalan
Dil ji min bir dil ji min

Dên nedîrê bo `ebîrê
Xemrî û gîsû herîrê
Sîne kir amancê tîrê
Dil ji min bir dil ji min

Surşirînê nazenînê
Kuştim û nakit yeqînê
Wê bi çengala evînê
Dil ji min bir dil ji min

Fetl û taban da xuraban
Ebleq û cohtê şebaban
Dame ber pence û kulaban
Dil ji min bir dil ji min

Xweşxeramê ez xulamê
Nazikê şîrînkelamê
Tûtiya eywanmeqamê
Dil ji min bir dil ji min

Mahirûyê miskiboyê
Surpilingê şêrixûyê
Wê bi zulfa şubhê goyê
Dil ji min bir dil ji min

Herdu weşman naz û xeşman
Kê ji ber wan `eql û hiş man
Sa`eta min dî bi çeşman
Dil ji min bir dil ji min

Mahitabê afitabê
Dêm ji roj û şeb niqabê
Xweş bi çengal û kulabê
Dil ji min bir dil ji min

Serwinazê serferazê
şubhê zêr remza mecazê
Dame ber çakûç û gazê
Dil ji min bir dil ji min

Bejn û bala tûx û `ala
Min kirin vêk ra mutala
çîçeka terhîn-i wala
Dil ji min bir dil ji min

Mîrê xazî şîrê tazî
Vêk-i ran min dî bi bazî
Kir li me j` xeflet ve gazî
Dil ji min bir dil ji min

Şîr û xişt in zulf û qişt in
Hin veşarin hin vehiştin
Pehlewanan dest vemiştin
Dil ji min bir dil ji min

Rohniya çehvên Melayî
Ew tecellaya te dayî
Ya ji Ehmed dil revayî
Dil ji min bir dil ji min

Melayê Cizîrî

XXX
Şepala kê yî tu?

Subh û êvarî şeva tarî şemala kê yî tu

Leyletul qedr û berat û nûra mala kê yî tu

Çîçeka baxê îrem şoxbejn û bala kê yî tu

Bo Xwedé ka bêje min, kanî ŞEPALA kê yî tu

Dêm kitêb e zulf e haşî şerhi xala kê yî tu

Melayê Batêyî

XXX

Du numûne:

Ew şêr û baz in li çolê

Li Serhedê û li Torê

Sed seg berdane derdorê

Şepala min tu çawa yî?

Şepala li lata gelî Birîndar e, kûr dinalî

Se direyin li her alî

Hewara min tu çawayî?

Bro Omerî