Cahît Mervan di rojnameya Gunlukê da qala nivîsa siyasetmedar û zanayekî emerîkî Henrî Barkey dike.
Barkey di nivîsa xwe da li ser Tirkiyê û mesela kurd tiştên pir balkêş û girîng gotine.
Ez dixwazim di vê nivîsa xwe ya îşev da van tespîtên Barkey bi we jî bidim nasindin.
Barkey, di nivîsa xwe ya berî referandûmê da li ser Tirkiyê, kurdan, PKK-ê û şêla Emerîkayê hin analîzên balkêş dike û di dawiyê da jî dibêje, heger Emerîka ji nuha da dest navêje mesela kurd, sibe dikane rûbirûyî hin “surprîzên ne xweş bibe.”
Cahît Mervan, ji meqaleya Barkey çend nuxte girtiye nivîsa xwe, ez ji wan, çend beşan dikim kurdî û pêşkêşî we dikim.
Yek: Şer, ji dêlî ku kurdan biqedîne Tirkiye kir kurd. Tehlûkeya şerê tirk û kurdan zêde bû. Zarokên kurdan yên li getoyan mezin dibin tevliheviya Tirkiyê ya etnîkî dike weke bombeyeke li ber teqandinê.
Dudu: Mesele kurd êdî sînorên Rojhilata Navîn derbas kiriye. Ji bo menfeeta Emerîka mesela kurd ji hin aliyan ve ji Îran û Îsraîlê hîn girîngtir e. Ji alî Tirkiyê ve dikane gelek netîceyên wê yên kambax hebin û ji ber vê yekê jî ev yek ji bo Emerîka ku amadekariyên xwe yê vekişandina ji Îraqê dike, dikane hin netîceyên cidî bi xwe rfa bîne.
Sisê: Li Tirkiyeke ku rûbirûyê şerekî nav xwe ye, dikane ji bo menfeetên Emerîka yên li Kafkasan, Balkanan bibe sebebê problemên mezin.
Çar: Ji bo rawestandina şerê ku ji 1984-an û virda ye berdewam e hêza artêşê têr nake. Kurd daxwazên xwe hîn vekirîtir tînin zimên. Daxwzên xwe roj bi roj zêdetir dikin. Hukûmeta tirk aliyê siyasî yê mezinayiya mesela kurd dibîne û ji bo ku bikanibe vê pêlê kontrol bike çi ji destan tê dike. Lê belê metodên tên bikaranîn feydeyê nadin. Bi vacayî dûrketina kurdan ya ji Tirkiyê xurttir dike.
Pênc: Siayseta vebûnê ya AKp-ê îflas kiriye. Neserkeftîye. Ji ber ku ”vebûnê” bersîva hêviyên jê dihat kirin nedaye, vê yekê BDP û PKK xurt kiriye.
Şeş: Kurdan di îdareyên mehelî da awantajên mezin bi dest xistin. Kurd, micadela siyasî hîn organîzetir dimeşînin. Ji alî psîkolojîk ve dewleta tirk ji nuha da ev bajar wenda kirine.
Heft: Pêşketina têkiliyên Tirkiyê bi Kurdistana Federal ra ji bo dawîanîna hebûna PKK ya li Qendîlê têr nekiriye.
Heyşt: Tirkiye mitefiqekî Emerîka yê nêz e, ne li kara Emerîka ya ku têkilî karê Tirkiyê yê hundur nebe. Mesala kurd, ji siyasetê bigre heta bi kulturê, ji têkiliyên leşker-sivîlan bigre, heta bi reformên demokratîk tesîrê li her tiştî dike.
Û heger Emerîka îro guh nede mesela kurd, sibe dikane rûbirûyî gelek "surprîzên ne xweş" bibe.
Wek tê dîtin Barkey di analîza xwe da hin tiştên pir balkêş dibêje, pasîfiya Emerîka rexne dike, dibêje mesela kurd ji bo Emerîka ji Îranê û Îsraîlê girîngtir e, loma jî dixwaze Emekîka ji bo çareseriyê bi rengekî hîn aktîv midaxeleyî şerê di nabêna dewleta tirk û kurdan da bike.
Dibêje heger Emerîka îro midaxele neke, sibe dikane li zirarê derkeve…
Û ya herî giran jî Barkey dibêje, ji bo rawestandina şer hêza artêşê êdî têr nake.
Ev gelkî girîng e.
Çimkî heta ku dewlet hêviya xwe ji têkbirin û şikandina liberxweda kurdan, "xelaskirina PKK" qut neke nêzî diyalogê nabe û tu mafî nade kurdan.
Lê roja ku dewletê ev hêviya xwe ya ji şer birrî, wê demê ewê riya diyalog û çareseriyê qebûl bike.
Wek Eren Keskînê jî di nivîseke xwe ya li ser apê Mûsa Anter da gotiye, "çiyayên Kurdistanê paradîgma dewletê xera kir", sîstema dewletê ya li ser derewan ava bûye û hemû baweriyên bêbingeh yên di serê mirovên tirk da tarûmar kir.Loma jî dewlet her çiqas têkçûna xwe nede der û veşêre jî lê her kes dizane ku êdî ji hêz da ketiye û mecbûrî riyeke aştiyê ye.
Û ji ber vê yekê jî li Tirkiyê di nabêna dewletê û BDP û PKK-ê di rojên pêş da ji nişka ve dikane hin ”surprîz” werin meydanê, hin gavên pozîtîv werin avêtin.
Berê bi dizî digirtin, lê êdî her kes dizane ku hukûmet bi Ocalan, PKK-ê û BDP-ê ra di nava danûstendinê da ye û hevdîtinan dike.
Bi qasî ku xuyaye kurdên başûr(bi taybetî jî Mesûd Barzanî) û Emerîka di van hevdîtinên nabêna dewletê û PKK-ê da roleke pir aktîv û girîng girtine ser milên xwe .
Loma jî pir ne dûr e ku îcar hin netîceyên baş werin girtin, belkî di demeke kin da PKK çekan jî deyne.
Çimkî hevdîtin ji bo vê ye.
Heta nuha him PKK-ê û him jî BDP-ê, ji bo hevdîtinan edres tim ”Îmralî” nîşan dane.
Nuha wa ye dewletê ev edres bi dizî be jî qebûl kiriye û ji şêla xwe ya ”em bi terorîstan ra rûnanin” gav paş da avêtiye.
Çimkî wa ye bi ”Îmraliyê” ra ”hevdîtinan” pêk tîne, Ocalan eşkere dibêje, hevdîtin baş diçin.
Helbet ev pêşketineke pir baş e, lê ya ji van hevdîtinan girîngtir, daxwazên kurdan e, gelo Ocalan di wan şertan da ewê ji dewletê çi bixwaze, çi nexwaze û di çi da israr bike?
Heger di van hevdîtinan da aliyê kurdan tenê Ocalan be, PKK û BDP tunebe pir xerab e, dibê qedera miletekî ne di destê ”şexsekî tenê” da be.
Bêguman rawestandina şer, lihevkirin baş e, lê bi şertê ku kurd hin mafên netewî bidest xin.
Meriv dikane teslîm bibe, ya jî dev ji hemû daxwazên xwe yên bûne sebebê şer berde û şer rawestîne, ew jî lihevhatineke.
Lê kurdan ne ji bo lihevhatineke wiha, ji bo bidestxistina azadî û serxwebûna xwe serî hildan, zarolên xwe şandin serê çiyan.
PKK-ê ji bo çi dest bi şer kiribe, dibê ew tişt werin bi destxistin, dev ji wan daxwazan neyê berdan.
Ne ku Ocala were berdan û mesela qediya…
Îro li Kurdistanê hemû kurd, hemû hêz dixwazin ku PKK çekan deyne û dev ji şerê çekdarî berde.
Ez ditirsim ku di rojên pêş da gava PKK çekan deyne, eynî kes û hêz îcar li dij derkevin û bibêjin danîna çekan şaş e, dibê tu çekan daneynî.
Ku em nemrin bi xêr û xweşî emê wan rojan jî bibînin…
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar