Çîrok dirêj e lê hewqas bes e

11

Ez êdî dev ji Wêranşarê berdidim û dixwazim bi kurtî û bi giştî qala ger û çavdêriyên xwe yên Kurdistanê bikim.
Bi tevayî ez 5 hevteyan li Kurdistanê mam, ji Bazîdê, Çaldiranê, Gewaşê, Wanê Tetwanê, Belîsê bigre, heta bi Amedê, Mêrdînê, Dêrikê, Nisêbînê, Midyadê, Swêregê, Rihayê û Wêranşarê ez li gelek deran geriyam, min gelek dost û heval dîtin, min li gelek kesî guhdarî kir.
Piştî van ger û çavdêriyên min ez dikanim bibêjim ku Kurdistan di warê aborî, siyasî û civakî da pir bi pêş ketiye, pir baştir bûye.
Erê li her bajarî gurûbek gundî pir feqîr ketiye û gelek însan muhtacî alîkariyê ne, lê bi piranî însan dewlemendtir bûne.
Carê gelek kes di 45-50 saliya xwe da him teqawit bûne û him jî karekî din dikin.
Li Kurdistanê kes weke li Ewrûpayê heta 65 saliya xwe naxebite, piştî 25, 30 sal xebat teqawit bûne.
Û heger di malekê da jin û mêr him meaşê teqawîdiyê bigrin û him jî kar bikin wê demê halê wan pir û pir xweş e.
Li gor min dît halê hevalên min yên herî xerab jî ji yê min baştir bû.
Lê kes vê ferqê nizane, her kes wisa bawer dike ku her kesê li Ewrûpayê dijî bi peran dilîze, ev ne rast e.
Min li her derê ev yek anî zimên.
Di warê siyasî da berê li her bajarekî çend ”telebe” û kesên şoreşger û kurdperwer hebûn, lê nuha milet bi tevayî bûye kurd û doza hin mafan dike.
Lê însan, yanî gundî, esnaf, kesên li kuçê di daxwazên xwe da ne zelal in, nizanin ji dewletê çi dixwazin.
Dema meriv jê dipirse, ”tu ji dewletê çi dixwazî?” weke filîstîniyekî bersîveke konkret nade meriv.
Erê her kes heta dereceyekê li dijî dewletê ye, ji halê xwe ne razî ye, dixwaze şer raweste, dixwaze rehetî û azadî hebe, dixwaze zarokên wan neçin çiyê û neyên kuştin, lê belê di warê daxwazên siyasî da serê milet ne zelal e, li gor vî bedelê mezin şiûrê netewî pir xurt û zelal nebûye.
Hezkirina ji zimên û ji welêt hîn zeîf e.
Fikrê welatekî cihê, miletekî cihê, parastina zimanê dayikê hîn di serê kesê herî siyasî da jî bicî nebûye.
Kesê herî siyasî jî hîn dikane dev ji Kurdistanê, ji bajarê xwe berde û here li bajarekî Tirkiyê bicî bibe.
Di vê şêla xwe da tu nakokiyekê nabîne.
Nabêje weke kurd dibê ez ji ziman û welatê xwe hez bikim, bi zimanê xwe bipeyivim û welatê xwe neterikînim.
Ji ber ku ev şiûra netewî zeîf e, xurt nebûye loma jî însan bi rehetî dev ji ziman û welatê xwe berdin, ji dêlî peravên Gola Wanê, Gola Hezarê, çemên Dîcle û Firêt diçin li bajarekî Tirkiyê havîngehekê dikirin, li wan deran dijîn.
Piştî hewqas êrîşên lînckirinê min wisa hêvî dikir ku di warê hisî û hestên netewî da kurd ewê ji Tirkiyê û tirkan sar bûbin.
Lê min ev sar bûn pir nedît.
Hîn jî kes naxwaze ji Tirkiyê û tirkan dûrkeve, qut bibe…
Ev jî sûcê PKK-ê û BDP-ê ye, ji ber ku rojê tiştekî dibêjin, loma jî milet gêj bûye, serê milet tevlihev e.
Lê dîsa li gor berê şiyarbûneke pir mezin heye, însan bêtir bûne kurd û kurdperwer.
Lê seqet e…
Li alî din ji ber valabûna bi hezaran gundan, hemû bajarên min dîtin ji alî nufûsê ve tam bûne kurd.
Li Wêranşarê, Mêrdînê, Midyadê, Wanê, Belîsê, Rihayê tu herî ser kîjan dikanê êdî kurd in, di bajaran da bi hezaran gundî bûne esnaf û xwedî îş.
Lê gel vê jî mixabin zimanê tîcaretê, zimanê bazarê bi tirkî ye. Bajarê herî tirkî lê kêm Dêrik û Wêranşar bû, li van bajaran li qahwan, li ser dikanan ziman bi kurdî bû.
Lê Dêrik ji Wêranşarê çêtir bû.
Û ew jî ji ber ku li Dêrikî xerîb tunene, lê li Wêranşarê ereb û xerîb(swêregî, mêrdînî)in.
Li Kurdistanê bajarên bi serûber mezin û xweşik bûne Riha, Wan, Tetwan, Midyad, Swêreg, Qoser(Qiziltepe) û heta meriv dikane bibêje Nisêbîn jî.
Lê li gel vê jî bi giştî li gor berê hemû bajarên Kurdistanê(yên min dîtin)mezintir, xweştir û moderntir bûne.
Di nava partiyên tirkan da partiya herî xurt AKP-ye, CHP û MHP têk çûne, kurdên ne BDP-yî jî êdî li dijî van partiyan e.
AKP xurt e. Ew jî ji ber ku însan hîn hêviyekê ji AKP-ê dikin, dibêjin ewê mesela kurd çareser bike, lê nuha bi carekê da nikane, artêş li dij e, ewê hêdî hêdî bike.
Di warê siyasî û aborî da rehetiya milet di dema AKP-ê da bidestxistiye naxwaze wenda bike, her kes pesnê van guhertinan dide.
Û bi rastî jî li gor 15-20 sal berê him di warê aborî da û him jî di warê siyasî da pêşketinên pir mezin çêbûne.
Ez, xanim û du hevalên din(Husamedîn Acar û Bayram Ayaz) em bi erebeyê diçûn Bazîdê. Husamedîn erebe dajot. Berî em bigihîjin Bazîdê em sekinandin. Dema em sekinandin me li kasêteke Şivan guhdarî dikir, dengê wê jî hinekî bilind bû.
Gava cendirme ji Husamedîn ehliyeta wî xwest min got ewê dengê muzîkê kêm bike, lê kêm nekir û gelkî jî bi têrs û bêperwa bû.
Careke din jî li Wêranşarê ez û herdu zarok û pismamê min Ekrem, em çûn Qesra Îbrahîm Paşayê Millî ku nuha kirine Kitêbxane.
Gava em ketin hundur odeya mudûrê kitêbxaneyê Mehmet Suphî Yetkîn sê kesên din jî li wir rûniştîbûn.
Yekî hinekî xort li ser kursiya kêlek Mehmet Suphî rûniştibû bû. Suphî dema em dîtin ji ciyê xwe rabû û hat pêrgî me, me xêrthatin da û ez birim li kêleka wî xorta dam rûniştandin û got viya dozgerê(sawciyê) Wêranşarê nizanim kî…
Ez bi Mehmet Suphî ra bi kurdî peyivîm û wî jî fena ku em bi tenê bin bi kurdî li halê min pirsî û bersîvên min da.
Pismamê Ekrem jî her bi eynî bi kurdî peyivî.
Vê bêtirsî û serbestiyê gelkî kêfa min anî.
Lê Ekrem ji min ra got, êdî ew dema tirsê û bêtehamuliyê derbas bûye, li oda qeymeqam û hakim jî însan normal bi hev ra bi kurdî dipeyivin.
Û tiştê min jî pir hindik ev yek teyid dikir, tirsa ji dewletê şikestiye, kes êdî ji pûlis û leşkeran natirse û dewlet jî li gor berê piçekî guheriye.
Ez dixwazim li vir nivîsa xwe biqedînim.
Bi çûna xwe, bi gera xwe, bi dîtina welatê xwe ez pir û pir dilşa û bextewar bûm, vê çûnê çend salan temenê min dirêj kir.
Wek min got em çûn çend bajaran û me gelek dost û heva dîtin, li Rihayê Abdulkadîr Îzol, li Wanê Dr.Salih Ozgokçe, xanima wî Perîxan, Bahatîn Ayaz û Husamedîn Acar, li Belîsê Medenî Avcîl, li Amedê, Mehmet Vural û Baran Vural û Dr. Fewzî Çetîn, li Swêregê Îzetîn Kandemir û Adnan Ozbîngol, li Dêrikê Fuat Onen û Burhan Ektîren bi me ra gelkî mijûl bûn û ji wan hinekan(Husametîn Ayaz, Bahatîn Acar û Medenî Avcîl, li Wêranşarê Sînan Demir û Kemal Kodîn)bi rojan em gerandin û gelek wextên xweş bi me dan jiyandin.
Dîsa birayên min Fuad û xanima wî, Faîk û Berzan jî bi me ra gelkî westiyan, bi taybetî jî birayê min ê biçûk Faîk bi me ra gelkî westiya.
Li vir ez li ser navê zarok, xanim û xwe ji wan hemuyan ra û ji hevalên ku nuha navên wan nayê bîra min ra gelkî sipas dikim.
Mala we ava û gelk sipas ji bo her tiştî…
Bi bîranîneke xwe ya li ser gorra Ehmedê Xanî ez nivîsa xwe diqedînim.
Dema em ji ser gorra Ehmedê Xanî derketin parsekek li ber derî rûniştibû û bi tirkî digot: ”Alah rizasi îçîn bir sadaka…”Min jê ra got:
-Tu fedî nakî li ser gora Ehmedê Xanî bi tirkî dipeyivî, bi kurdî bipeyive!
Şeqizî, li ser vê, tavilê axaftina xwe quliband kurdî û îcar bi kurdî xwest û dia kir…
Min got, awa ha…careke din jî bi tirkî nexwaze û min lîreyek tirk dayê.
Ji min ra bi kurdî gelek dia kir…