Wezîrê Parastinê yê Tirkiyê Vecdî Gonul, ji ber cahilî û ehmeqiya xwe qetlîama gelê êrmenî zimnen(bi hawakî sergirtî)qebûl kir. Ji xwe tirk tu carî tiştekî bi rehetî, wek meru î însanan qebûl nakin, ya divê meriv bi zora bi wan bide qebûlkrin, ya jî ew ji ber ehmeqiya xwe qebûl dikin.
Nimûnye herî dawî Wezîrê Parastinê Vecdî Gonul e.
Sefîrê Emerêkayê yê Anqereyê Ross Wîlson, bi minasebeta hatina Endamên Meclîsa Nûneran do li Anqerê ziyafetek da. Gelek parlamenter, siyasetmedar û wezîrên tirk jî wek mîvan beşdarî vê xwarina Wîlson bûn.
Wezîrê Parastinê yê Tirkiyê Vecdî Gonul jî yek ji van mîvanên Wîlson bû. Di sohbetê da heyeta emerîkî li ser mesela Qibrisê, Îraqê, kurdan, midaxeleya Îranê û qetlîama êrmeniyan hin pirs ji siyasetmedar û berpirsiyarên tirkan kirin û di heqê van pirsan da li dîtinên wan guhdarî kirin.
Li ser pirsa qetlîama êrmeniyan Wezîrê Parastinê Vecdî Gonul kurd wek berpirsiyarê vê ”qetlîama êrmeniyan” nîşan da û got, ”dema êrmenî di rê da bûn eşîrên kurdan erîşî wan kirin û ew kuştin û osmaniyan jî ew parastin.” Tiştê çapemeniya tirk nivîsîye Gonul li ser vê meselê wiha gotiye:
”Di wan salan da rûsan êrmenî organîze kirin. Di roja me ya teng da ji para li me xistin. Osmanî jî mecbûr man tedbîrê bigrin. Biryar hat girtin ku di nava sînorên osmaniyan da ciyê êrmeniyan werin guhestin. Di vê nabênê da gelek însanî jiyana xwe wenda kir. Wê demê li wê herêmê êrmenî û kurd hebûn. Êrmenî li bajaran diman û bi karê ticaretê mijûl bûn û gelkî dewlemend bûn. Gava bajar hatin valakirin û di riyan da êrmenî marûzî êrîşên eşîrên kurdan bûn. Osmaniyan li hember van êrîşê kurdan, êrmenî parastin.”
Piştî belavbûna van gotinên Gonul, hin parlamenterên mixalefetê rexneyên pir tûj li Gonul girtin û gotin ”ev gotinên Wezîr li dijî teza Tirkiyê ye.” Alîkarê Serokê CHP-ê parlamenterê Stenbolê Mustafa Ozyurek, ji binavkirina hebûna kurdn û piraniya wan ya li Kurdistanê gelkî aciz bû û got, ”her kesê di nava sînorên Tirkiyê da dijî tirk e, mafê tu kesî tuneye milet bike du beş û hin navan lêke.”
Parlamenterê DSP yê Stenbolê Hasan Macit jî îtirafên Gonul rexne kir û got:
“Tarîfkirinên etnîkî yên wek tirk, kurd, êrmenî li dijî ruhê vê coxrafiyayê ye. Wek Ataturk gotiye, her kesê li Enedolê tirk e û heta ebediyatê jî ewê di bin ala tirk da bijîn.”
Em vegerin ser hevdîtina heyeta emerîkî û gotinên Wezîrê Parastinê Vecdî Gonul.
Emerîkî pînc in, dizanin mar bi rehetî ji qulê derdikeve. Di sohbetê da emerîkiyan li ser tu meseleyê yek gotin jî negotine, tenê hinekî dane bi çengê tirkên nezan û cahil û dû ra jî li wan guhdarî kirine. Û bi vê siyaseta nerm tiştê xwestine bi Wezîrê tirkan dane gotin.
Wezîrê Parastinê Gonul, di axaftina xwe da bi rengekî pir vekirî û zelal qebûl kiriye ku:
1-Ji ber ku êrmeniyan bi alîkariya rûsan doza mafên xwe yên netewî û demokratîk kirine osmaniyan êrîş biriye ser wan û ew mecbûrî koçberiyê kirine, û navê vê jî ”tedbîr e.”
2-Osmaniyan, bi darê zorê êrmenî ji cî û warên wan rakirine.
3-Ji ber ku ev guhestin bi darê zorê bûye gelek însanî jiyana xwe wenda kiriye. Lê ev ne tirk, êrmenî bûne. Çimkî yên bi erz û eyalên xwe ve bi darê zorê mecbûrî koçberiyê bûne ne kurd û tirk, êrmenî ne. Loma jî yên ”jiyana xwe ji dest dane êrmenî ne.
4-Wê demê li Kurdistanê tenê kurd û êrmenî hebûne, tirk wek milet tunebûne. Yanî tirkên îro li Kurdistanê hene piştî qetlîama êrmeniyan û piştî Serîhildana Şêx Seîd ji bo guherandina demografiya Kurdistanê li hin herêm û bajarên Kurdistanê hatine bicîkirin.
5-Ne tenê gund, bajar jî ji êrmeniyan valakirine.
6-Di riyan da gelek êrmenî ji sermayê, birçîbûn û nexweşiyê telef bûne û gelek jî bi merivên xwe, (wek koriciyên îro) dane kuştin.
Helbet Vecdî Gonul, bi wî totikê xwe yê vala dixwaze qetlîama êrmenîyan têxe hustuyê kurdan, lê ji ber cahiliya xwe, li xwe mukir tê, xwe dide dest. Çimkî her kes dizane ku wê demê kurd li Kurdistanê ne desthilatdar in, ne dewleta kurdan heye û ne jî artêşa wan. Yên xwedî dewlet, artêş, cendirme, milîs, tank, top û çekên giran osmanî ne. Heger hin kurdan sûc kiribin jî ev yek dîsa dewleta osmanî ji sûc rizgar nake. Dewlet mecbûr e ewlekariya mal û canê hemwelatiyên xwe biparêze.
Ya din bi sedan belge û şahid hene ku her tişt bi organîze û bi emrê Îtihatçiyan û paşayên wa Enver, Cemal û Talat bûye. Heta ji bo ku kurd zarokên êrmeniyan jî veneşêrin qanûna bidardekirinê derxistine. Gelek kurdî mirina xwe girtiye çavaê xwe û êrmenî û zarokên wan li ba xwe veşartine.
Numûneyên wiha gelek in û nayên înkarê.
Xwdê kir ku ehmeqên wek Vecdî Gonul di nava tirkan da gelek in, bi saya mukirhatinên wan hin sûcan qebûl dikin.
Xwedê hejmara xwan zêde bike
I would've loved to read the posts, if there was an english version of them too.
SvaraRaderaNice dispatch and this post helped me alot in my college assignement. Thank you as your information.
SvaraRadera