Gunehê dîrokê bi meriv nayê

Ez nuha li nivîseke xwe ya 13 sal berê rast hatim. Ev demeke ez arşîva xwe, kaxet maxetên kevn serobinî hev dikim.

Min gelek tiştên xweş dîtin. Ji bo wenda nebin û têkevin bloga min peyderpey ezê wan biweşînim. 

Ev nivîs jî 13 sal berê di 17ê temûza 2005a da di malpera Netkurdê da hat weşandin. Lê ji ber ku Netkurd êdî tuneye ev nivîs jî nayê dîtin. Lema jî ez creke din wê diweşînim.

Gunehê dîrokê bi meriv nayê

17/7-2005

Kampanya me ya zimên di nava kurdan da ji texmîna me jî zêdetir deng û olanek baş da.

Piştî me, li welêt jî kampanyayên bi vî rengî hatin destpêkirin. Li gelek bajaran ji bo ku zimanê kurdî di dibistanan da bibe zimanê perwerdeyê ji gel bi dehhezaran  îmze hatin topkirin.

Di nava kurdên  Ewrûpa da jî  kampanyayê tesîrek baş hîşt û bi kêfxweşî hate pêşwazîkirin. Tesîra herî baş û bi qedir, gelek malperên kurdî jî piştî gazî û hawara me ji tenga xwe va kampanya vekirin û hinekan jî ji bin da dev ji tirkî berdan û dest bi weşana xurrî bi kurdî kirin.

Her wisa gelek rewşenbîr û nivîskarî jî kampanya Netkurdê baş û di cî da dîtin û bi e-mail û nivîsên xwe beşdarî kampanyayê bûn û piştgiriya xwe nîşan dan.

Lê bêguman kampanyayê ne tenê ev reaksiyonên baş û hewildanên piştgiriyê, di eynî wextê da hin reaksiyonên rexnegirî û ”nîvlidij” jî bi xwe ra anî. 

Ez naxwzim yeko yeko li ser van rexneyên li dijî kampanyayê rawestim. Ezê li ser ziman û rewşa me ya îro careke din çend tiştên gelemperî, hin fikrên xwe yên şexsî bibêjim.

Berî her tiştî divê meriv pirsekê ji xwe bike: Me bi vê kampanyayê ji kurdan, lê bi taybetî jî ji siyasetmedar, nivîskar û rewşenbîrên kurd çi xwestiye? 

Bes dema ez dibêjim ”me”, ez li ser navê kesî napeyivim, ez tenê li ser navê xwe dipeyivm û baweriyên xwe yên şexsî dibêjim.

Me gotiye, divê em kurd bi bi zarokên xwe ra û bi hev ra bi tirkî nepeyivin, bi kurdî bipeyivin û binivîsin. Dîsa me gotiye, yên nizanin divê hewil bidin fêr bibin û zarokên xwe jî fêr bikin. 

Ez fêm nakim di vir da çewtî ya jî neheqî çi ye?

Helbet ji tirkî devberdan em jî dizanin ne karekî hêsa ye û di çend rojan da nabe. Ya girîng biryar û hedef e. Divê em kurd biryara xwe bidin; zimanê me ewê tirkî be yan jî kurdî be? Hemû mesele ev e.

Her kes dizane bi zimanê tirkî ji edebiyat, huner, muzîk û bi giştî jî ji kultura kurdî ra xizmet nabe. Her tişt û berhemên  ku em bi zimanê tirkî dixuliqînin bexçê kultur û edebiyata tirkan dewlemend û ya kurdan jî feqîr dike. 

Meriv bi çi zimanî berhemekê bixuliqîne di warê kulturî da jî  ji wî zimanî ra xizmetê dike. 

Wek nimûne. Dema Îzzet Altinmeşe bi tirkî distirê bêguman ji muzîk û edebiyata tirkî ra xizmetê dike, wan dewlemend û geş dike. Û her kes jî vê rastiyê qebûl dike, kes nabêje, ” na wele ferq nake”

Lê dema Şivan Perwer bi kurdî distirê, bêguman ew jî ji muzîk û edebiyata kurd ra xizmetê dike.

Meriv bi kîjan zimanî bistirê û biafirîne, feydeya meriv digihîje wî zimanî û meriv muzîk, çand û kultura wî zimanî dewlemend dike.

Ev yek ne tenê di warê muzîk û edebiyatê da, di siyaset û di hemû warê din da jî wiha ye.

Dema meriv siyasetê bi zimanê tirkî bike erê di warê siyasî da meriv feydeyekê digihîne kurdan, lê di warê ziman da jî meriv kurdan asîmîle dike. Ev rastiyeke ku tu carî nayê înkarê.

Loma jî çawa ku karê Altinmeşe dike ji bo me kurdan ne rast be, siyaseta bi zimanê tirkî jî ne rast e. Her yek di warekî da zirarê dide kultur, çand û edebiyata kurdî û kurdan asîmîle dike.

Li gel ku ev yek hewqas vekirî û li ber çavan e jî, lê dîsa jî gelek siyasetmedar û rewşenbîrên kurd vê rastiyê qebûl nakin û bi xemsariyeke mezin li asîmîlebûna miletê xwe temaşe dikin. 

Û ne tenê temaşe jî, bi kirin û helwestên xwe jî vê prosesa helandina zimanê kurdî bi lez û beztir dikin.

Gelo çawa dibe ev mirovên ku ji bo rizgarbûna vî miletî hewqas eziyet û cefayê dikşînin, îşkence û tadeyên nedîtî dibînin, bi salan di zindanan da dirizin, lê dîsa jî vê rastiya hêsan û vekirî, yanî xetera asîmîlasyonê nabînin?

Bi baweriya min sebeb pir hêsan e. Ev jî nîşan dide ku dewleta tirk ne di warê siyasî da, lê di warê asîmîlasyona kulturî da bi ser ketiye û ev serkeftina xwe ya kulturî jî bi piraniya siyasetmedar û rewşenbîrên kurd daye qebûlkirin. Yanî kela ji hundur da hatiye girtin, îşxalkirin.

Wek tê zanîn tirkan welatê me bi darê zorê dagîr kirine û em jî ji xwe ra kirine kole. 

Di esasê xwe da em hemû kurd(kurdên bakur) êsîr û koleyên dewleta tirk in. Û ji xwe camêran vê muameleyê jî bi me ra dibînin. 

Lê di vir da tiştê herî balkêş, me kurdan tu carî ev êsîrî û koletiya siyasî qebûl nekiriye. Erê dagîrbûna(îşxala) welatê me realîteyeke. 

Lê me ev realîte tu carî qebûl nekiriye. Ji bo ku em vê realîteya siyasî biguherin em partiyan û gelek rêxistinên din çê dikin û di gelek warî da jî bi canfîdayî li ber xwe didin. 

Yanî refleksa me ya li hember dagîrkirina welatê me pir sert û bêkomprimîs e. 

Siyasetmedar, rewşenbîr û kadirên kurdan yên şiyar û têgihiştî  tu carî ev realîte, yanî dagîrkirina welatê xwe qebûl nekirine û nakin jî.

Lê ev refleks û reaksiyona ku em di warê siyasî da nîşan didin, em di warê asîmîlasyonê da nîşan nadin. 

Em dagîrkirina welatê xwe ya fizîkî û siyasî qebûl nakin û ji bo vê realîta ku ne rastiya me ye biguherînin, gelek fedakariyan dikin û bedêlên gelek mezin didin.

Ev yek jî nîşan dide ku dewleta tirk ne di warê îşxala siyasî da, lê di warê asîmîlasyonê da bi ser ketiye.

Yanî em asîmîlasyonê êdî wek rastiyeke xwe qebûl dikin û teslîmê wê dibin.

Ev jî destpêkirina wendabûna miletekî ye. Dîrokê gelek carî nîşan daye, dagirkirina welatekî miletekî naqedîne, lê asîmîlebûna miletekî dikane wî biqedîne.

Em kurdên Kurdistana Bakur wek netewe rû bi rûyê vê xeterê ne. Ji ber ku zarokên me êdî bi piranî bi kurdî nizanin. Ev jî destpêka qedandina me ye. 

Berpirsiyar û mesûlên vê yek jî ne milet e, rêberên milet in, yanî kesên siyasetmedar, hunermend û rewşenbîr in.

Divê em bizanin ku gunehê dîrokê bi meriv