Kurdan biryareke dîrokî girt

Civata Parêzgeha Kerkûkê îro civîneke awarte û dîrokî saz kir û biryareke dîrokî girt.

Di civînê da 24 endamên meclîsê ji bo ku Kerkûk vegere ser Kurdistana Federe daxwaznameyek îmze kirin û şandin ji Parlamentoya Kurdistanê ra.

Di daxwaznameyê da ji Parlamentoya Kurdistanê ra tê gotin ku heger Hevpeymaniya Kurdistanê di Meclîsa Îraqê da li ser statuya Kerkûkê bi ereban ra li hev neke wê demê ew dixwazin ku Kerkûk li gor vê biryara Meclîsê Wîlayeta Kerkûkê vegere ser Kurdistana Federe.

Meclîsa Wîleyeta Kerkûkê ji 41 endaman pêk tê. Ji bo qanûnîbûn û derbasbûna biryarê dengê 22 endaman têr dike, lê biryar bi 24 endaman yanî bi piraniyê hatiye girtin. Û dengê serokê meclîsê jî ne di nava van 24 dengan da ye.

Esas Meclîsa Kerkûkê divê ev biryar ji zûda girtibûya û vegera Kerkûkê li ser ereban ferz kiribûya. Tolerans û ”sistiya” kurdan ji bal ereban ve wek qelsî û zeafekî kurdan hate qebûlkirin û loma jî cesaret kirin ku di Meclîsa Îraqê da li hember kurdan wê biryara neqanûnî bigrin.

Wek tê zanîn, hefta pêş me Parlamentoya Iraqê ewê bicive û li ser qanûna meclisên wîlayetan minaqaşe bike û hin qanûnan derxe.

Divê kurd wê rojê di Meclîsa Îraqê da ”destvala” dernekevin hember ereban, miheqeq divê qoz û kartên di destên wan da ji yên ereban gelkî xurttir bin. Yan na ereb ewê dîsa bi çapikî û hîlebaziyeke erebwarî hin biryaran bigrin û girtina Kerkûkê gelkî zahmet bikin.

Loma jî heta wê rojê divê kurd hemû qoz û îmkanên xwe bikar bînin.

Praktîk û tecrûbeya salan nîşan da ku ereb bi rehîtî Kerkûkê nadin kurdan. Loma jî divê kurd bi hawakî lez û bez hin emirwaqiyan li ser ereb û emerîkiyan ferz bikin. Heger ne wiha be Emerîka jî piştgiriyê nade kurdan.

Li gor malpera Pûkmedîa dinivîse, balyozê Emerîka yê Îraqê Ryan Crock, îro bi Serokkomarê Îraqê Celal Talabanî ra hevdîtineke pêk aniye û herdu alî jî li ser vê meselê û bicîanîana madeya 140-î rawestiyan e.

Tiştê xuya ye emerîkî ji ereban bêtir dixwazin kurdan ”îqna bikin, yanî tawîzê ji kurdan bigrin.

Bêguman divê serkirdayetiya kurdan êdî nexape û tu soz û wadên din qebûl neke. Dirêjkirina demê nêteke xerab e û armanc nedana Kerkûkê ye.

Heger kurd îro nikanibin Kerkûkê bigrin, piştî çend salaên din qet nikanin. Çimkî îro ereb ji her demê bêtir qels in û kurd jî ji her demê bêtir xurt in.

Loma jî divê kurd vê fersenda dîrokî ji dest xwe nerevînin. Dîrok fersendên wiha du caran nade meriv.

Metna daxwaznameyê wiha ye:
Ji bo serokê civata parêzgeha Kerkûkê
Babet, daxwaza vegerîna parêzgeha Kerkûkê bo ser Herêma Kurdistanê

Em wekû endamên Civata Parêzgeha Kerkûkê daxwaz dikin ku parêzgeha Kerkûkê vegere ser Herêma Kurdistana Iraqê.
Em li gor madeya 2-yê ji birgeya 3-yê ya yasaya hijmara13-yê 2008 a rêvebirina teybet ji bo avakirina herêman, daxwaz ji we dikin ku di demekê de ku eger hat û Hevpêmaniya Kurdistanê li ser pêkanîna qanûna hilbijartinên civatên parêzgehên Iraqê bi awayekî ku guncan be digel destûra Iraqê, digel aliyên din ên nav Parlamentoya Iraqê li hev nekir, vê daxwaza me bigihînin Parlamentoya Kurdistana Iraqê.
Digel rêzên me
24 endamên civata parêzgeha Kerkûkê


Piştî civîna awarte biryar û daxwaznameya Meclîsa Kerkûkê ku îmzeya 24 endamên meclîsê li bin e di civîneke çapemeniyê de ji aliyê endamên civatê ve hat xwendin û serokê Civaka Parêzgehê Rizgar Elî ragihand ku ev daxwazname ne tenê ji bal nunerên kurdan ji bal nunerên çar pêkhateyan ve hatiye îmzakirin ku ew jî kurd, ereb û tirkmen û mesîhî ne. Nunerên bereya Tirkmen û hin partiyên îslamî yên ereb di civînê da amade nebûn. Li gor qanûna parêzgehan ji bo daxwazeka wiha îmzeya 22 endaman têr dike.

Ev biryara daxwaznameya vegera Kerkukê bo ser Herêma Kurdistana federe li bajar û deverÊn din bi kêfxweşiyeka mezin hat pêşwazîkirin û gelên van bajaran bi her awayî piştgiriya xwe ji bo daxwaza Kerkukiyan ragihand.

AKP negirtin lê ji girtinê xerabtir kirin

Texmîna min û gelek kesî çewt derket, Dadgeha Destûrê bala AKP-ê kişand, îxtarek girîng dayê lê negirt.

Hemû AKP-yî bi vê biryara dadgehê ya ”nîvgirtinê” gelkî kêfxweş bûn.

Doza girtina AKP-ê ev 4 meh û nîv bûn ku dom dikir û gelek texmîn û speklasyon li ser dihatin kirin. Dadgehê, biryara xwe konewarî îro eşekere kir.

Li gor biryara dadgehê, erê AKP nayê girtin lê ji girtinê xerabtir lê tê kirin. Di biryarê da him bala wê tê kuşandin û him jî mohra ”îrtîcayê” li ser ampûlê dikeve. AKP wek "merkeza îrtîcayê" tê qebûlkirin.

Ji biryarê meriv fêm dike ku Dadgeha Destûrê, dengeyên siyasî û berjewendiyên herdu aliyan jî girtiye ber çav û li gor wê, biryareke pir bi hîle û konewardî daye.

Yanî wek kurd dibêjin, mêrikan di biryara xwe da ne şîş şewitandine ne jî kebab. Biryareke ji girtinê xerabtir dane lê negirtine. Ji bo AKP-ê biryara girtinê ewê ji vê biryarê gelkî baştir bûye.

Li gor beyana serokê dadgehê Haşîm Kiliç, ji 11 endamên dadgehê 6 kesan ji bo girtinê, 4 kesan ji bo bêbşkirina ji alîkariya madî ya dewletê û endamekî jî(serokê dadgehê) li dijî girtinê deng dane.

Ji bo girtina partiyekê ji 11 endamên dadgehê dengê 7 kesan pêwîst e.

Ev yek jî tê wê maneyê ku ji 11 endamên dadgehê 10 kesan îdîeya serdozger(sawcî)ku AKP partiyke li dijî laîsîzmê ye û bûye ”merkeza îrtîcayê” û loma jî dibê were girtin, rast dîtine û qebûl kirine.

Yanî Dadgeha Destûrê, qebûl kiriye ku AKP li dijî ” prensîp û înqîlabên” Ataturk û laîsîzmê ye û bûye merkeza ”îrtîcayê.”

Û ji xwe dadgehê ji bo vê yekê jî biryar daye ku alîkariya xezîneyê ji ser AKP-ê were birrîn.

Bi vê biryara Dadgeha Destûrê, tê qebûlkirin ku AKP partiyeke îrtîcaparêz û sicîlxerab e û bûye merkezeke faaliyetên li dijî Qanûna Esasî.
Yanî wek însanê bi sabiqe, AKP jî êdî partiyeke bi ”sicîlxerab” û bi ”sabiqe”ye û bi biryara dadgehê jî mohra îrtîcayê lê ketiye.

Di destpêkê da bawerî û texmîna herkesî ew bû ku AKP ewê were girtin. Çimkî ji biryara ”turbanê” û hin biryarên din herkes dizane ku ji 11 endamên dadgehê bi kêmanî 9 kes li dijî AKP-ê ne.

Yanî piraniyeke mezin ya endamên dadgehê di esasê xwe da dixwazin AKP were girtin. Û li gor qanûna heyî jî divê biryara girtinê derketa.

Lê dernekt.

Ji ber ku di rojên dawî da hukûmetê bi Serfermandariya Giştî û hin derûdorên kemalîst ra hin birr û bazarî kirin. Loma jî di rojên dawî da êdî texmîna herjesî ew bû ku AKP ewê neyê girtin.

Yanî meriv dikane bibêje ku biryar, biryareke siyasî ye û piştî hin bazarî û lihevkirinên di nabêna leşker û AKP-ê da hatiye girtin.

Heger ev texmîn, yanî ”lihevkirina bi leşker û Ergenekonê ra” çewt be, wê demê jî divê di rojên pêş da AKP, bêtir giraniyê bide avêtina gavên demokratîk û reformên ku Yekîtiya Ewrûpayê dixwaze.

Divê Ergenekon were tasfiyekirin û endamên wê werin darizandin û cezakirn.

Divê di zûtirîn wexta da dest bi çêkirina qanûneke esasî ya nuh bike.

Divê hukûmet bi nûnerên kurdan ra rûne û mafê kurdan yên netewî qebûl bike.

Û gelek gavên demokratîk yên din.

Lê di axftina Erdogan ya piştî biryarê da îşaretên lihevkirinekê xuya dikir. Erdogan di axaftina xwe da ji biryarê gelkî kêfxweş xuya bû. Fena ku biryar li gor lihevkirinekê wek ku wî dipa derketiye. Ji dêlî rexne ya jî gazinekê gelkî pesnê ”prensîbên cumhûriyetê” da û got ewê tu carî ji wan dûr nekevin.

Helbet rojên pêş vê lihevkirinê ewê hî baştir derxe holê. Dema reformên demokratîk neyên kirin maneya xwe ew e ku AKP-ê bi ”dewleta kûr” ra lihev kiriye û ev biryara "nîvgirtinê" jî netîceya wê ye.

Hildana ala herî mezin nîşana tirsê ye

Piştî teqîna pêr ya li taxa Gungorenê seranserê Tirkiyê dîsa bi ala tirk sor bû, bû wek goleke xwînê.

Wek tê zanîn Tirkiye welatê alan e, alên herî pir, herî dirêj û herî mezin li Tirkiyê hene.

Li cîhanê di warê alên herî mezin û herî dirêj da tu welatekî din nikane bi Tirkiyê ra têkeve pêşbaziyê.

Li Stenbolê, Mêrsînê û li gelek bajarên Tirkiyê yên din alên 4 hezar 500 m2-yî hene.

Çiya, gir, mit, pal û zinarên ku ala tirk li ser nehatibe çikandin û çêkirin hema hema tuneye.

Li Tirkiyê di her malê da çend alên ebatên wan cihê hene. Li gor rojê, girîngî û mezinayiya bûyerê al bi pace û şaneşînan/balkonan ve tên daliqandin.

Ji ber ku bûyera Gongorenê êrîşeke terorîst ya pir mezin e loma jî alên do hatin daliqandin jî him pir bûn û him jî pir û pir mezin bûn.

Di xeberên tirkî da bala min kişand, hin malan him bi şaneşînên xwe ve kiribûn û him jî bi paceyên xwe ve.

Alên şaneşînan mezin û yên paceyan jî biçûk bûn.

Bêguman piranî jî kurd ji tirsa ruhê xwe ne yekê, çend alan bi darda dikin. Ji ber ku li gor dewlet û miletê tirk, kesê ala tirk bi mala xwe va neke xayin e û dijminê miletê tirk e.

Û meriv çi tîne serê dijmin jî jixwe her kes dizane.

Loma jî kurd ji dêlî yekê, çend heban û him jî yên herî mezin bi malên xwe va dikin.

Çi bikin? Zora zaliman bêsînor e.

Helbet ev yek terorîzekirina miletekî ye, dewlet bi zanetî di her fersendê da zulmê li kurdan dike.

Li Tirkiyê ala tirk bûye alet û wasiteya terorîzekirina kurdan.

Piştî her cejneke tirkan ya jî bûyreke terorîstî ya jî kuştina çend leşker û pûlisan Tirkiye dibe wek welatekî hatibe dagirkirin.

Fena ku Tirkiye ji alî artêşa welatekî din va hatibe dagirkirin û wî welatî li her derê alên xwe bi darde kiribin. Lê al ne yên welatekî din in, ya Tirkiyeyê ye.

Tirkiye di bin îşxala ala xwe da ye.


Helbet sebebê vê psîkolojiya tirkan heye. Tirk hîn jî baş ne emîn in ku ev welat ewê ji wan ra bimîne.

Ew dizanin ku ev welat ne yê wan e, wan bi darê zorê û bi dek û dolaban ji xelkê stendiye.

Û zarokên miletên asas xwediyên vê axê îro têkoşîna rizgarkirina wealtê xwe dikin. Têkoşîna miletên din bi qasî ya kurdan ne diyar be jî lê kesî hîn dev ji welatê xwe bernedaye.

Miletê kurd ev 200 sal in ku bi canfîdayî û qehremaniyeke mezin ji bo rizgarkirina welatê xwe xwîna xwe diherikîne.

A ev têkoşîna miletê kurd ya bênabên û bi heybet bizav li tirkan û dewleta wan qetandiye.

Loma jî tirk gav û seetê wek artêşeke ku Tirkiye û Kurdistan nuh îşxal kiribe ala xwe hildidin û bi darê zorê bi malên xelkê va dikin.

Tirk dizanin ku kurd û miletên din zû yan dereng ewê welatên xwe ji bin îşxala artêşa wan rizgar bikin.

A ji ber vê yekê ye ku dewleta tirk hertim bi psîkolojiya hêz û artêşeke biyanî hereket dike, li ser van erd û avan xwe wek mîvan û diz dibîne.

Xwe tu carî wek xwediyê malê his nake.

Tirk, bi hildana alên herî mezin û herî dirêj tirsa xwe direvînin, xwe tatmîn dikin.

Terorîstan dîsa destên xwe di xwîna kurdan gerandin

Dijmin îro dîsa bi qeleşiyeke mezin xwîna bidehan kurdî rijand.

Vê sibehê bi dehhezaran nişteciyên bajarê Kerkûkê ji bo ku biryara Meclîsa Iraqê ya li ser qanûna hilbijartinên meclîsên parêzgehan protesto bikin daketin kolanên bajêr.

Piştî ku bi dehhezaran Kerkûkî daketin ser kolanên bajêr û biryara Meclîsa Îraqê protesto kirin, terorîstekî xwekuj di nava girseya gel da xwe teqand. Li gor tespîtên destpêkê di teqînê da 25 kes hatin kuştin û li dora 180-ê kesî jî birîndar bûne.

Her ku kurd li başûrê Kurdistanê nêzî azadî û serxwebûna xwe dibin, dijmin jî êrîşên xwe zêde dikin.

Armanca dijmin bi vê êrîşî ew e ku referandûma Kerkûkê texîr bike û Kerkûk nekeve destê kurdan.

Kî ku naxwaze Kerkûk bi Kurdistanê ve were girêdan ew li pişt vê êrîşa terorîst û qeleş e. Dixwazin bi êrêşên wiha kaosê peyda bikin û çavê kurdan bitirsînin, rê li ber bicîanîna madeya 14-î bigrin.

Lê wek di beyana serokatiya Kurdistanê da jî hatiye gotin, tu êrîş nikane rê li ber serkeftina gelê kurd bigre.

Tê gotin ku ji bîneya Cepheya Tirkmen jî meşvan hatine gulebarankirin. Û di vê gulebarankirinê da jî gelek kes hatine kuştin û birîndar kirin. Li ser vê êrîşê, milet jî êrîş biriye ser bîneyê û bîna şewitandine.

Ji zûda ye ku dewleta tirk bi rengekî pir sînsî dixebite ku tirkmen û kurdan bera hev de. Pir ne dûr e ku di vê êrîşê da tiliya sîxurên tirkan hebe.

Di rojên pêş da êrîşên wiha dikanin hîn jî zêde bibin. Loma jî divê kurd tedbîrên xwe bigrin û planên dijmin pûç bikin.

Çeteyên Ergenekonê li Stenbolê qetlîam kirin
Do bi şev li Stenbolê li taxa Gungorenê çeteyên ”dewleta kûr” li eynî cihî du bombe li pey hev teqandin. Di teqînê da 17 kes kuştin û 150 kes jî birîndar kirin.

Pûlis heta nuha hîn negotiye kî li pişt êrîşê ye. Belkî jî delîl heye lê newêrin bibêjin. Ji ber ku dikanin qetlîamên hîn mezintir bikin. Ev îmkan û hêza Ergenekonê heye.

Lê çapemeniya tirk ya faşîst û girêdayî dewleta kûr bi israr dixwaze bûyerê têxe hustuyê PKK-ê. Li gel ku PKK-ê tavilê êrîş bi şîdet mehkûm kir û got, tu têkiliyeke me bi bûyerê ra tuneye, bûyer karê Ergenekonê ye.

Her çiqas hîn kes nehatibe girtin û di heqê êrîşkaran da tu delîlên resmî nehatibin eşkerekirin jî lê bi îhtîmaleke mezin êrîşa Kerkûkê û ev êrîş jî ji alî eynî hêzan ve yanî ji alî Ergenekonê ve hatiye kirin. Çimkî di herdu êrîşan da jî hedef kurd in.

Şikil û hedefa êrîşê nîşan dide ku çî li çeteyên Ergenekonê teng bûye, ketine panîkê. Û hîn di nabêna wan û hukûmetê da lihevkirineke li gor dilê wan çênebûye.

Heger çeteyên Ergenekonê di nava xwe da û bi hukûmetê ra li hev kiribûna ev êrîş nedibû. Ev êrîş îspata berdewamiya şerê di nabêna çeteyan xwe bi xwe û hukûmetê da ye.

Ergenekon bi vê êrîşê dixwaze nîşanî hukûmetê bide ku ew dikanin çi bikin. Heger bi rastî jî hukûmet û sîstema edaletê tawîzê nedin çeteyên Ergenekonê û bixwazin wan ceza bike êrîşên wiha ewê zêde bibin. Ji ber ku ji bo bazariyê karta di destê wan da tenê teror e, tiştekî din tuneye.

"Dewleta kûr" dizane ku li Tirkiyeke demokratîk cî û giraniya çeteyan tuneye. Loma jî nahêlin Tirkiye bibe welatekî demokratîk, nahêlin Tirkiye mesela kurdan çareser bike, nahêlin Tirkiye Kurdistana Federe nas bike.

Nahêlin, i berku kara wan di şer û kaosê da heye. Loma jî ev êrîş karê Ergenegkonê ye. Bêyî Ergenekonê û hêzên faşîst kara kesî di vê êrîşê da tuneye.

Sibe hertişt tê wezna berê

Herçiqas berê jî carekê min bi ber guhê we xistebe jî lê di dubarekirina careke din da tu zirar tuneye, dawiya dawî 4 hefte tehtîl qediya û sibe bi xêr û xweşî ez dest bi kar dikim.

Çar hefte wek xwenekê hat û çû, min ne rohn kir û ne jî tîr kir, min hil kir û ne jî heram kir.

Bawer bikin li ber çavên min hertişt dîsa wek xwe ye.

Hefteya pêşî min got 4 hefte naqede, loma jî bi piranî li hewşê min xwe da berberoşk.

Hefta duduyan min hinekî xwe bir û anî, çend tîjik dan xwe û xwest ku ji hundur derkevim lê bi fikara ku hîn wext pir e min hew carê dît ku ew hefte jî qediya.

Hefta sisiyan xanima birayê min Berzan bû mîvana me. Xêra wê ez û xanim çend caran bi hev ra derketin û me li gor hefteyên berê dilê xwe li gerê û dîtina Stockholê rehet kir.

Yanî ez dikanim bibêjim ku hefta sisiyan baş derbas bû.

Lê hefta çaran ji hemûyan baştir û rengîntir derbas bû. Wek Lotoya ku di 70 saliya meriv da ji meriv ra lêkeve, vexwendin li ser vexwendinê, dost û hevalan mala wan ava em ji destê hev kaş dikirin.

Roja ku kesî ban me nekira îcar em rehet nedisekinîn, îcar me ban hinekan dikir û em diketin hige dingê.

Hin hevalên nêçîrva li gundên Stockholmê em dawetî xwezayek muhteşem û xwarina goştên pezkûvî û gakûviyan dikir, hinekan li hewşên wek mêrgên zozanên Serhedê em dawetî şevbêrkên nostaljîk û xwarina goştê berxan yê biraştî dikir.

Em feqîrên Xwedê mabûn di nabêna Xelî û Celîl da, me nizanîbû ji kîjanî ra bibêjin erê û ji kîjanî ra jî bibîjin na.

Yanî di hefta dawî Xwedê bi carekê da da me.

Bêguman me jî qet texsîr nekir, heta ji me hat me dilê xwe li xwarin û vexwarinê rehet kir.

Heta vira min tenê qala xwarin, vexwarin û şevbêrkên nostaljîk kir, min qala tiştên hûn jî wek min pê ”xemgîn” bibin nekir.

Bira ew ji min ra bimînin. Bîranînên wiha meriv di zûleya dilê xwe da wek sirekî veşêre baştir e. Wê demê meriv hevalê xwe pê nerehet nake.

Şevbêrkên me hevalên Stockholmê gelek caran dişibe sohbeta meyvexuran, xweş dest pê dike lê gelekê caran ”xerab” diqede.

Diyar e ew jî biharata jiyanê ye, bêyî wê jiyan xag e.

Wê şevê hevalekî got, dibê êdî em qala ”rojên borî” û bîranînên berê nekin, ya girîng pêşeroj e, dibê em qala wê bikin.

Belkî rast e. Dibê meriv carê viya jî tercûbe bike.

Çima ergenekonciyên kurd di îdîanameyê da tune ne?

Îşev qet ji dilê min nayê ku qala Ergenekonê û dewleta çeteyan bikim. Ya herî baş dibê meriv zêde pêda nere, ku mriv zêde pêda here merivê aqil berde.

Ji ber ku tu norm û pîvanên ku meriv bikanibe pê wan ji hev bigerîne nemane, herkes dikane ajan û endamê Ergenekonê be.

Dewlet, bûyeran û navê ajanan piço piço, rast û derewan li bin guhê hev dixe, dike gêrmiya gavanan û dû ra belav dike.

Loma jî meriv nizane çi rast e û çi jî derew e?

Lê tiştê balkêş, dewletê heta nuha hîn lîsteya ”ergenekonciyên kurd" yanî lîsteya endamên Ergenekonê yên di nava kurdan da eşkere nekiriye. Dozger tenê çend tişt û nav bi rengekî tevlihev îma kiriye.

Gelo mimkûn e ku di nava rêxistineke wek Ergenekonê da ku di esasê xwe da bi piranî ji bo kurdan hatiye çêkirin kurd tunebin?

Bêguman ne mimkûn e ku tunebin. Lê qey hîn dor nehatiye eşkerekirina wan. Bi îhtîmaleke meizn di rojên pêş da emê gelekên wan jî nas bikin.

Kurd di bin êrîşeke mezin da ne

Li Îraqê, kurd û Kurdistana Federe rûbirûyî xeter û êrîşeke pir mezin in. Ereb dixwazin bi siyaseteke ”hokus-pokus filiokus” Kerkûkê ji kurdan bistînin.

Parlamentoya Îraqê roja sêşemiyê(22/7-08)bêyî beşdarbûna kurdan û lîsteya Hevpeymaniya Kurdistanê bi dengdaneke neqanûnî û zorbayî qanûna hilbijartinên herêman qebûlkir.

Li gor vê biryara Meclîsa Îraqê, hilbijartinên meclîsa Kerkûkê 6 mehan ewê were texîrkirin. Lê di vê nabênê da meclîsa wîlayeta Kerkûkê ya nuha ku him serokê wê kurd e û him jî piranî di destê kurdan da ye ewê were belavkirin û kursiyên meclîsê jî li gor miletan, 32 ji ereban ra, 32 ji turkmenan ra, 32 ji kurdan ra û 4 jî li gurûbên din werin dabeşkirin.

Ev parvekirina wek hev ya li miletan daxwaza dewleta tirk û Cepha Tirkmen e jî. Ereb û tirkmen dixwazin bi vê dengdana neqanûnî îdareya Kerkûkê ji destê kurdan derxin û dû ra jî wek bajar bi Bexdayê va girê bidin.

Bi îhîmaleke mezin tiliya Tirkiyê jî ewê di vê lîstikê da hebe. Çimkî ji serî da ye Tirkiye serkêşiya vê parvekirina wek hev dike.

Wek tê zanîn, tirk naxwazin kurd li Îraqê bibin xwedî mafekî herî biçpk jî. Lê heger hat û kurd bûn xwedî federasyona ya jî dewleteke serbixwe, wê demê jî Kurdistan ji alî cografî da pir biçûk û ji alî petrolê da jî ne dewlemend be.
Yanî dibê Kurdistan biçûk û kurd jî feqîr bin.

Lê kurd jî bi vê yekê dizanin û ji destpêkê da li dij in ku li Kerkûkê kursî di navbêna kurd, ereb û turkmanan de wek hev werin parvekirin. Ew baş dizanin ku qebûlkirina parkirineke bi vî rengî wendakirina Kerkûkê ye. Dema ev fersend têjeve destê ereb û tirkmenan, roja din ewê dengên xwe bikin yek û Kerkûkê ji destê kurdan derxin û bidin ereban.

Ev yek pir vekirî ye.

Berî hertiştî Kerkûk bajarekî Kurdistanê ye. Lê ya ji wê jî girîngtir, li Kerkûkê kurd di piraniyê da ne. Nufûsa kurdan bi qasî ya ereb û tirkmeman herduyan jî heye. Loma jî tu sebebekî biheq tuneye ku tirkmen û ereb bi qasî kurdan bibin xwedî desthilat.

Kurd ne li dij in ku kursiyên meslîsa bajarê Kerkûkê li miletên din jî werin belavkirin. Kurd dixwazin tirkmen, ereb, asûr û kildan jî li gor nifûsa xwe di îdareya bajêr da cî bigrin û bibin xwedî desthilat, lê ne ku her kes wek hev be.

Ereb û tirkmen dizanin ku bi dengdan û referandûmê nikanin Kerkûkê ji destê kurdan derxin, loma jî dixwazin bi hîleyên wiha ya jî bi zor ji kurdan bistînin û bi Bexdayê va girê bidin.

Li gor siyaseta li ber çav, kesê pêşengiya vê dengdana ”hokus pokus filiokus” kiriye Serokê Meclîsa Îraqê Mahmûd Meşhedanî ye.

Lê ne mimkûn e ku Meşhedanî bi serê xwe tenê biwêribe kurdan bigre hember xwe û vê gava gelkî tehlûke bavêje. Miheqeq li pişt perdê hin aktorên din jî hene, ew jî bi dizî Meşhedanî û erebên nîjadperest li hember kurdan piîj dikin.

Di nava van ”aktorên dijmin” û xêrnexwazên kurdan da helbet Tirkiye û Îran di serî da ne.

Bêguman tiliya Sûriyê û hin welatên ereb yên din jî dikane di vê biryarê da hebe.

Heta pir ne dûr î aqilan e ku Emerîka û Neteweyên Yekbûyî jî di vê biryarê da bi hawakî cesaret dabin Meşhedanî.

Ji der da dîtin ne mim kûn e, lê kurd nuha dizanin, bêyî ”destûr” ya jî ”xweşbîniya” Emerîka gelo Meşhedanî dikane gaveke wiha bavîje ya na?

Ji bo pêşerojê zanîna vê yekê ji bo kurdan pir û pir girîng e.


Îranê herçiqas heta nuha wek Tirkiyê ev dijminatiya xwe ya li hember kurdan pir eşkere nekiribe jî lê di bin ra dike. Kurd bi vê yekê dizanin.

Şêl û reaksiyona kurdan ya li hember biryara Meclîsa Îraqê bi giştî pir baş e û hêjayî teqdîrê ye. Bi taybetî jî redkirina qanûnê ji alî serokkomar Celal Talabanî ve tiştekî baş bû û mafekî destûrî û qanûnî da kurdan.

Ji roja biryara meclîsê hatiye girtin û vir da, ji serokkomar Celal Talabanî bigre heta bi serokê Kurdistanê Mesûd Barzanî û hemû partî, sazî û dezgehên kurdan yên din di warê siyasî da bi hev ra reaksiyoneke pir baş û xurt nîşan dan. Ev reaksiyona bi tifak û yekdengî hêzeke mezin dide kurdan.

Ya din kurd li hember ereban îro hewqasî ne bêçare û qels in. Piştî vê ”bêbextiya” ereban, dibê kurd li ser ”dost” û ”mitefikên” xwe careke din rawestin û baş bifikirin. Mitefikên ne saxlem di pêşerojê da, di dema herî krîtîk da dikanin belayên pir mezin bînin serê kurdan.

Vê biryara Meclîsa Îraqê jî nîşan da ku Kurdistana Federe hîn jî di bin êrîş û tehdîdeke mezin da ye. Li pêş kurdan hîn riyeke dûr û dirêj heye, Kurdistana Federe hîn ne di bin garantiyê da ye.

Mixabin, dost û mitefik hindik in, dimin pir in.

Dost û mitefikên herî mezin em kurd xwe bi xwe ne, divê em kurd dost, mitefik û piştevanê hev bin.

Divê kurdên herçar perçên Kurdistanê wek rohniya çavên xwe li Kurdistana Federe xwedî derkevin û wek zarokekî li şîr alîkariyê bi kurdên başûr ra bikin. Serkeftina kurdên başûr serkeftina hemû kurdan e, Têkçûna wan jî têkçûna hemû kurdan e.

Heger li başûr ev îmkana dîrokî îcar jî ji destê kurdan here êdî rizgarbûna kurdan û avabûna Kurdistaneke serbixwe xeyal e. Loma jî divê em hemû kurd bi hemû îmkan û derfetên xwe, cansîperana piştgiriyê bidin kurdên başûr û ji bo jiyana Kurdistana Federe bixebitin.

Tirk, serkeftina kurdên başûr wek serkeftina kurdên bakur û têkçûna wan jî wek têkçûna kurdên bakur dibînin û siyaseteke li gor vê dimeşînin.

Divê em hemû kurd jî bi vî çavî li kurdên başûr û Kurdistana Federe binêrin. Kurdistana Federe, pêşeroj û garantiya rizgarbûna me hemû k

AKP: Heger AKP were girtin Tirkiye ewê perçe bibe

Li gor nûçeyên çapemeniya Tirk, di nabêna AKP-ê û leşkeran da birr û bazareke pir germ û pir bi heraret didome.

Erdogan, ji bo ku partiya wî neyê girtin bi serok û berdevkên leşker û Ergenekonê ra bazar û hevdîtinên pir întensîf dike.

Bi qasî ku meriv ji çapemeniya tirk taqîb dike, Erdogan ji bo ku AKP neyê girtin gelek sebebên aborî û siyasî rêz dike. Lê di nava van da tiştê herî girîng, ji leşkeran ra dibêje:

”Heger hûn me bigrin li Kurdistanê DTP ewê xurt bibe. Li Kurdistanê hebûna AKP-ê rê li ber xurtbûna DTP-ê û cudaxwazan digre, rê li ber perçebûna Tirkiyê digre.”

Hasan Celal Guzelê nîjadperest û panturkîst jî îro wek parözvanekî AKP-ê nameyek ji endamên Dadgehe Bilinind ra şandiye û ew jî wek Erdogan eynî tiştî dubare sike, dibêje:

”AKP li Başûrê Rojava li hember cudaxwazan/bolucuyan siyaseteke serkeftî dimeşîne. Bi girtina AKP-ê ra ev yek ewê têk biçe. Rêxistina terorê ewê feydeyeke mezin ji vê yekê bibîne.”

Tiştê balkêş dewleta kûr û çeteyên Ergenekonê û berdevkên wan yên çapemeniyê jî eynî tiştî dibêjin, ew jî ”pêwîstiya dewleta kûr” bi eynî sebebî va girê didin.

Leşker û çeteyên Ergenekonê û berdevkên wan yên sivîl jî dibêjin, heger ”dewleta kûr tasfiye bibe, heger Ergenekon û hemû çeteyên din werin cezakirin tirkiye ewê perçe bibe û ewê Kurdistaneke serbixwe were avakirin.

Û ”ji bo ku Tirkiye perçe nebe, dibê rejîmeke otorîter û nîvleşkerî hebe”, dibê Tirkiye reformên demokratîk neke û nebe endamê Yekîtiye Ewrûpayê.

Yanî AKP jî û çeteyên Ergenekonê jî bi eynî sebeb û argumentan xwe diparêzin û divê ew neyên girtin û tasfiyekirin.

Leşker dibêjin bi xêra ”hurmiska wan ya hesinî” rê li ber kurdan hatiye girtin û Kurdistan çênebûye. Roja ku dewleta kûr were tasfiyekirin kurd ê Tirkiyê perçe bikin û bibin xwedî dewleteke serbixwe.

AKP jî ji bo xwe eynî tiştî dibêje, dibêje bêyî AKP-ê tu hêz û partiyeke din nikane rê li ber xurtbûna DTP-ê û hemû cudaxwazên din bigre. Li Kurdistanê hebûna AKP-ê garantiya perçenebûna Tirkiyê ye.

Herdu serî jî hurmetê nîşanî argumentên hev didin û pir jî digrin cidîyetê. Û loma jî naxwazin yek yê din ji kok da biqedîne.

Loma jî AKP, ne ku dixwaze ”dewleta kûr” û çeteyên ji bo kurdan hatine danîn ji kok da tasfiye bike û derxe hember edaletê.

Heger bi rastî jî bixwesta hemû qatil û çete ceza bibin, dibê nuha bi sedan zabit, generel û mensûbên emniyetê hatibûna girtin. Ji ber ku delîlên ku herroj di çapemeniyê da belav dibin, wek ku tirk dibêjin, xwîna meriv dicemidîne, li gor van sûc û delîlan dibê nuha qiyamet rabûba. Lê qet tiştek jî nabe. Hertişt tê gotin û nivîsîn, bes netîce tuneye.

AKP naxwaze ”dewleta kûr” ji ortê rake, dixwaze bi wê ra bibe yek, bibe goşt û nenûk, dixwaze dewleta kûr serokatiya wan hezm û qebûl bike.
Şer û bazar li ser vê qebûlkirin û neqebûlkirinê ye.

Û bazar li ser vî mînwalî dom dike.

Di vir da tiştê meriv xemgîn dike û diêşîne xemsarî û korfamiya gelek kurdan e.

Gelek kurd hîn jî nabînin ku herdu serî jî bi qasî hev li dijî mafên miletê kurd in.

Ferq, leşker dixwazin kurdan bi terorê û bi darê zorê, AKP jî dixwaze bi riya dîn û siyasê bindest û kole bihêle.

Û herdu serî jî vê yekê pir eşkere dibêjin.

Xebereke xêrê

Li gor malpera Amîda Kurd dinivîse, Komîteya Ziman û Perwerdeyê ya KCK-ê(Koma Civakên Kurdistanê)û çend grûbên din di nabêna 16-19-ê vê mehê da li herêmên di bin destê gerîlla da li ser bikaranîn û pêşdabirina zimanê kurdî civîneke berfireh li dar xistine û hin biryarên girîng girtine.

Dema min xeber xwend ez gelkî kêfxweş bûm û loma jî min pêwîst dît ku di quncikê xwe da qala vê bûyera xêrê û vê siyaseta PKK-ê ya nuh bikim.

Bi qasî ku ji derva da xuyaye di nava kadir û rêvebirên PKK-ê da yê herî bêtir qedir dide zimanê kurdî Mûrad Karayilan e. Li gor nûçeya Amîda Kurdê, Mûrad Karayilan jî beşdarî civînê bûye û di civînê da herkesî qebûl kiriye ku zimanê kurdî di bin tehdîda asîmîlasyon û otoasîmîlasyonê da ye.

Asîmîlasyona dijmin pir vekirîye û herkes pê dizane. Lê ya bi qasî wê û heta ji wê jî xetertir otoasîmîlasyon, yanî asîmîlasyona xwe bi xwe ye. Ev cara pêşîye ku hêzeke kurd vê yekê qebûl dike û otoasîmîlasyonê jî bi qasî asîmîlasyona dijmin xeter dibîne.

Ev, pêşketineke nuh û xebereke xêrê ye.


Li gor xeberê, di civînê da hemû sazî û dezgehên ku bi zimanên biyanî xebatên xwe dimeşînin bi tundî hatine rexnekirin û bang hatiye kirin ku divê kurd ji nuha û pêva xebatên xwe bi kurdî bikin.

Dîtina vê tehlûkeyê gelkî girîng e. Û bi taybetî jî dema PKK were vê nuxtê hîn jî girîngtir e.

Bêguman hemû kurdên derî PKK-ê jî divê di jiyana xwe ya rojane û xebatên xwe yên siyasî da kurdî bikar bînin, hemû rêxistinên kurd divê civîn û nivîsînên xwe bi kurdî bikin.

Lê di vir da ya herî girîng şêla PKK-ê ye. Ji ber ku tu hêz bi qasî PKK-ê ne bi hêz û xwedî îmkan e, loma jî tiştên ew bikin jî pir bi sînor e.

Lê dema PKK biryara bikaranîna kurdî bide pir girîng e, dikane gelek tiştan biguherîne. Çimkî li ser bi milyonan kurdî tesîra wê heye, bi sedan kovar û rojname derdixe, gelek radyo û telewîzyon hene, bi dehhezaran endam û gerîllayên wê hene.

Dema hêzeke wiha mezin dev ji axaftina tirkî berde û kurdî bike zimanê xwe yê resmî dikane piştê li asîmîlasyonê bişkîne, dikane kurdî bi rastî jî pêş da bibe. Esas heta nuha negirtina biryareke wiha bêguman trajediyeke mezin e. Lê bi derengî be jî biryareke pir baş e û destpêkeke xêrê ye.

Di van demê dawî da, di warê bikaranîna zimanê kurdî da ez di siyaseta PKK-ê da guhertin û meyleke nuh dibînim û qîmeteke mezin didim vê yekê.

Bêyî vê civîna KCK-ê, wê rojê jî dîsa min li derekê xwend, li gor dihat gotin li dor 4 hezar girtiyên ji doza PKK-ê biryar dane ku êdî di dadgehan da parastinên xwe bi kurdî bikin, bi kurdî bipeyivin. Helbet hemû girtî bi kurdî nizanin, lê dema yên bi kurdî dizanin vê yekê bikin bûyereke pir mezin e, pêşketineke dîrokî ye.

Meriv hêvî dike ku him biryara KCK-ê û him jî ya girtiyan tenê di gotinê da nemîne, derbasî praktîk û jiyanê bibe. Dema PKK vê biryara xwe têxe jiyanê ewê ruh bi zimanê kurdî da were, kurdî ewê geş bibe û bi pêşkeve.

Li ser biryara girtiyên PKK-ê, birayê Rêzan Tovjîn bi xemgînî qala bîranîneke xwe kiriye û gotiye.

”Ji sala 1995-an ve tê bîra min ku Îsmaîl Beşikçi digot "Hûn 10 hezar girtî ne, bi cil û bergên xwe, bi zimanê xwe derkevin dadgehan û bila li hemberî xwe miletekî din bibînin."
Lê wê demê me hezar gotin û galegal jê re dikir. Heygidî zeman... Ka ez niha çi bêjim... Duayeke bêhêvî ye li gor min, de ka werin dîsa em bi hev re bêjin amîn…”

Ez jî wek birayê Rêzan Tovjîn û Pîra bêdiran pir ne bi hêvî me, lê dîsa jî dibêjim AMÎN…

Dawiya AKP-ê nêzîk dibe

Sala borî di 22-ê temûzê da AKP-ê di hilbijartinên giştî da ji sedî 47-ê rayan girt û bi serê xwe cara duduyan hat ser hukum.

Piştî vê serkeftinê bi salekê di eynî rojê da, Dadgeha Bilind ji bo girtina AKP-ê roja dadgehkirinê diyar kir. Yanî îktîdar û kêfxweşiya AKP-ê tenê salekê dom kir.

Wek tê zanîn, salek berê roja 22-ê temûzê AKP-ê bi def û zurne û bi helahelayek mezin serkeftina xwe pîroz dikir, lê piştî salekê di eynî rojê da rûbirûyî girtinê ye û cezayê giran e.

Serowezîr Erdogan û serokkomar Gul jî di anv da, Dadgeha Bilind dixwaze AKP-ê bigre û 5 salan jî siyasetê li 71 kadirên AKP-ê qedexe bike.

Gelo hilbijartina ”22-ê temûzê” tesadufeke îronîk e ya jî hilbijartineke pir bizanîn e?

Kesên ku dewleta tirk, kîn û xedariya rêvebirên wê nas dikin, dizanin ku tiştên wiha tu carî ne tesaduf e, mane û mesajeka wan heye.

Wek tê zanîn tirkan di dadgehkirina Ocalan da jî li hember kurdan eynî kezebreşî kirin. Roja biryardana îdama Ocalan û ya Şêx Seîd xistin eynî tarîxê. Di 29-ê hezîrana 1999-an da biryara îdama Ocalan dan. Çimkî di 29-ê hezîrana 1925-an da biryara îdama Şêx Seîd dabûn.

Yanî bi vî hawî mesajeke dijminane dan kurdan û li gor xwe heyf ji kurdan giritin.

Heta nuha îhtîmaleke pir zeîf bûya jî digotin belkî AKP-ê negrin. Lê bi hilbijartina vê rojê, girtina AKP-ê êdî temam e, AKP ewê were bigrin.

Tiştê xuya ye hemû şalûzî/şelafî û bêşexsiyetiya Erdogon ya li hember leşker û kemalîstan jî ewê pere neke û ewkê AKP-ê jî wek gelek partiyên din li goristana partiyên siyasî gorr bikin.

Gorr hatiye kolan û kefen jî hazir e. Tenê roja 28-ê temûzê ewê wek usûl ewê serê wê bişon û dû ra jî gorr bikin.

Hêviya Erdogan ew bû ku dema di mesela doza Ergenekonê da zêde pêş da neçin ewê AKP-ê ji girtinê xelas bike. Lê diyar dibe ku ev hesab şaş e. Hevkariya bi çeteyan ra ne tu rê ye.

Çare ne lihevkirin û hevkariya bi dewleta kûr û çeteyên Ergenekonê ra ye, çare tasfiyekirina dewleta kûr û çeteyên Ergenekonê ye. Heta ku ev yek neyê kirin û bi taybetî jî mafê kurdan yên netewî neyê dayin li Tirkiyê ne kes dikane bibe xwedî desthilat û ne jî demokrasiyeke rastîn mimkûn e.

Her tehtîl dawiyek wê heye

Çawa ku her jiyan dawiyek wê heye, her wisa her “rêberî” û tehtîl jî dawiyek wê heye.

Dema ez kurt û kurmancî bibêjim, me mîvana xwe do êvarî seet di 20.30-î da birê kir û rêberiya min jî bi vî hawî îsal qediya.

Bes tehtîla min têzaye, vê heftê jî ez weke çûkekê azad û serbest im.

Roja duşemiyê ez dest bi kar dikim û hertişt dîsa ewê here qeysa xwe ya berê.
Xêra mîvanê, ez û xanim jî ji mal derketin û em çend rojan li Stockholma xopan viz bûn, ji muzeya dîrokê bigre heta bi Skansenê(parkaheywanet) me gelek cî û warên xweş û dîrokî dît.

Li ser jiyan û dîroka swêdiyan ya civakî, kulturî û dînî me gelek pêşangeh û tiştên pir xweş û balkêş dîtin û hin tiştên nuh fêr bûn.

Nufûsa Stockholmê here were milyonek e, lê ez fêr bûm ku ji 70-î zêdetir muzeyên pir şahane, pir muhteşem lê hene.

Bi dîtinê dawî nayê.

Meriv nizane here kîjanê nere kîjanê, çi bibîne û çi nebîne.

Dêrên swêdî bi sedan tablo û heykelên ji sedsala 11-an parastine û anîne heta roja îro. Çaxa meriv li hember wan disekine û bi heyraniyeke mezin lê temaşe dike meriv matmayî dimîne.

Û dema meriv vê pêşketin, zanîn û marîfeta xelkê nebîne, meriv bi rebenî, nezanî û paşdamayina xwe nahese.

Lê dema meriv dibîne ku xelkê çawa qedir û qîmet daye dîroka xwe û ya însaniyetê, çawa bi îmtîna û hosteyiyeke mezin mîrat, bermayî û fragmentên dîrokê parastine û bi çi kibarî û hêsaniyeke mezin pêşêkêşî însanên xwe dikin, a wê demê meriv li ber xwe dikeve, a wê demê meriv porê serê xwe dirûçikîne û bi rebeniya xwe hay dibe.

Ez nizanim gelo li seranserê Tirkiyê 70 muze hene?

Ez bawer nakim.

Beşekî mezin ji muezeyên Stockholmê rojek ger têrê nake, divê meriv 2 rojan lê bigere.

Demakê ez wek alîkarê kal û pîran xebitîm. Ez diçûm malên wan, min paqijiya wan dikir û diçû ji wan ra tişt dikirî.

Gelekên wan bi dilxweşî qala serpêhatî û jiyana xwe û bav û kalên xwe dikir. Fotograf, name, tablo, sindoq, dolab, xişir, porselen û tiştên din yên ji bav û kalên wan mebûn nîşanî min didan. Bawer bikin li ba her yekî, ji kalê kalê wan û ji pîra pîra wan miheqeq çend tişt hatibûn parastin. Her yekî dikanîbû ji pêşiyên xwe tiştekî 150-200 sal kevn nîşan bida.

Wê demê min dît ku her mala swêdiyekî jî pir hindik muzeyeke biçûk e.

Lê li ba me kurdan piştî derketina fera û folên bafûnî (alumînyûm) û naylon herkesî kemberên xwe yên zîvîn û xişrên xwe yên din ya bi çend tas û teyfikên bafûnî ya jî bi çend perçeyên naylon guhertin.

Heta gelekan li cihê rehetiyê rabûn hemû feraxên xwe yên sifir avêtin yan yên bafûnî ya jî porselen kirîn.

Ma îro li mala kîjan kurdî tiştekî 200 sal kevn heye?

Li ba kîjan kurdî ji kalê kalê wî diyariyek hatiye parastin?

Ev yek ne tenê ji bo tiştên malê, di warê avahiyan da jî wiha ye.

Ne swêdî tenê, hemû Ewrûpî wek roniya çavên xwe avayiyên xwe diparêzin. Lê me bi destên xwe nihîtên bedena Diyarbekrê jêdikir. Bêguman ne li Diyarbekrê tenê, li gelek bajarên din jî li hember dîrokê eynî talan hatiye kirin.

Bêhemdî ez zêde bi vê meseleyê da çûm. Hey ezê têra xwe pê qeherîme. Qenekê ez we jî zêde pê xemgîn nekim.

Li me hemû kurdan bimbarek be û Xwedê bi xêrê bigerîne, wa ye Ahmet Turk careke din bû hevserokê DTP-ê.

Do(20/07) kongreya DTP-ê ya duyem bû. Di kongrê da Ahmet Türk bê raqib, ji 916 dengan 547 deng girt û wek serokê DTP-ê hat hilbijartin.

Ahmet Turk, ne sîleheke nahatiye tercûbekirin, heta nuha gelek caran kirine serok û daxistine, gelek caran xistine binê erdê û dîsa bi asîmanan xistine.

Loma jî Turk, ne navekî surprîz e ku meriv siyaseta wî meraq bike. Kirinên wî yên heta nuha neynika kirinên wî yên pêşerojê ye.

Ez bawer nakim ku Ahmed Turk, derî siyaseta "êdî bes e” û “birêz Ocalan” tiştekî nuh bîne. Lê helbet dîsa jî hêvî ji Xwedê nayê birîn.

Lê diyar e ku yekî ji Ahmet Turk hîn baştir nehatiye dîtin. Ne ku tune ne, hene lê serokatiya wan “OK”ê nabîne. Ji ber vê yekê jî bi yê herî “maqûl” û “bêzirar” tên serî.

Li gor xebera ANF-ê, birêz Ocalan di hevdîtina xwe ya dawî da ji abûqatên xwe ra gotiye, dewleta tirk “tim wî taqîb dike, projeyên wî dixe jiyanê.” Lê bi taybetî jî “AKP herî baş projeyên wî tatbîq dike.”Ê heger ”projeyên” dewletê” û ”AKP” yên Ocalan bin malik li kurdan viritî. AKP, bi siyaseta xwe ya panturkîst û îslamîst bîn li kurdan çikandiye. Kurdan heta nuha digot belkî ev siyaset û “projeya” qedandina kurdan ya dewletê û AKP-ê ye, me nizanîbû ku "proje" ya Ocalan e, AKP-ê ji wî “kopye” kiriye.

Jixwe ji “projeyê” jî diyar e ku hin “projeyên” bi dizî tên meşandin, ne xwe kurd hewqasî gêj nedibûn.

Xwedê kurdan ji bêtarên hîn girantir bisitirîne!

Di mesela çeteyên Ergenekonê da jî birêz Ocalan gotiye ne ew, lê Selîm Çurukkaya, Sakik, Osman Ocalan û kesên din yên ji wan veqetiyan e “mimkûn e ku di Ergenekonê geriya bin. Çimkî vana ji bo jinekê, ji bo mêrekî hertiştê xwe dihêlin û diherin. Gelê me divê viya bizanibe.”

Ê heger wiha be, wê demê îdîayên xelkê ne bêbingeh e. Çimkî ew kesên ku Ocalan navên wan dibêje hemû jî demekê berpirsiyarên PKK-ê yên herî bilind bûne. Dema ew di Ergenekonê “geriyabin” maneya xwe ew e ku PKK jî tê "geriya ye." Yanî ”hevaltiya” van kesan bi Ergenekonê ra ji bo PKK-ê jî felaketeke.

Serokekî kurd, yekî xêra PKK-ê bixwaze tiştên wiha nabêje, hevalên xwe yên kevn nake ”hevalên” qatilên Ergenekonê. Çimkî Ergenekon rêxistineke çeteyên dewletê ye û li hember PKK-ê û gelê kurd hatiye avakirin.

Endam û serokên rêxistineke netewî divê di rêxistineke çete û qatilên dewletê ”negere.”

Ez bûme "rêberê" turîstan

Min do fersend nedît ku qal bikim.

Ji be ku ev du roj in pîreke birayê min Meyrem xanim mîvana me ye.

Îro wek rêberekî turîstan min ew li Stockholma xopan kuçe bi kuçe, kolan bi kolan gerand. Wek ew turîst û ez jî rêber im.

Nekenin, li vê dinyayê her tişt mimkûn e.

Dema roj xweş be wêrana Stockholmê jî gelkî xweştir dibe. Bi xêra mîvanên wiha firsenda gera li Stockholmê yekcaran ji min ra jî peyda dibe.

Nexwe ez wek havizê tenê riya mala xwe zanibe, tenê dizanim herim kar û werim mal.

Meyremê heta dawiya vê heftê ewê mîvana me be. Loma jî "rêberiya" min dikane çend rojên din jî hewce be.

Bêyî rêberiyê yekcaranan tercumaniya min jî pêwîst dibe. Ji ber ku malî û zarokên min ji bin da bi tirkî nizanin û Meyrem jî kurdiya wê ne baş e. Ji ber vê yekê jî dema herdu serî baş ji hev fêm nekin û îşaretên wan jî têr neke, wê demê ez dikevim dewrê û bi wê tirkiya xwe ya çatopato dest bi tercumaniyê dikim.

Yanî bi kurtî, heta dawiya vê heftê serê min qet ne vehesiyayiye, ez ne dikanim bela xwe di tirkan bidim û ne jî di kurdan.

Heta wê rojê Ergenekon çi dike bira bike, AKP serê kîjan çeteyî "difirîne" bira bifirîne, heta ku bela xwe neynin ber deriyê me kurdan ezê îşê xwe ji wa neynim.

Ez hêvî dikim qira hev bînin û li ser koka hev rûnin. Ez baş dizanin hey nakin, axir di hêvîkirina min da jî tu zirara me tuneye.

Tehtîla min heta do, bi hawakî sakin û bêdeng li hewşê derbas dibû, lê ji nişka ve ruh pê da hat û pir aktîv bû. Yanî meriv dikane bibêje ku bû wek tehtîla her turîstî.

Û helbet wê demê jî meriv ji xwe ra tiral tiral digere û tu kar û tu îşî nake, tu nivîsan nanivîse û tu teoriyan çênake.

Yanî bi kurtî heta roja yekşemiyê heger min tu tişt nenivîsand bizanibin ku ez tam bûme ”tursît” û "rêber" û li kuçe û kolanên Stockholmê xwe li ba dikim.

Lê pir mimkûn e ku di nabênê ra ji ”macareyên” xwe ez we jî agahdar bikim.

Mytomanên kurdan

Do dostekî min ê pir ezîz ji min ra got, zimanê te pir xweş e, pir şîrîn e lê tu pir qala siyasetê dikî. Di nabênê ra dibê tu qala tiştên rojane û magazîn jî bikî. Mijarên cihê tim baş e.

Gotina rast e rast e, meriv nikane qebûl neke.

Ji ber ku xwendevan ”welînîmetê” meriv e, min pir bi dîqet û baş lê guhdarî kir. Ji ber ku ji salê mehê carê dema yek qala malpera min dike, ez baş guh didê mê. Ez mecbûr im…

Di netîceya sohbeta me da dost û xêrxwazê min xwst bibêbêje, şîva meriv herşev goşt û birinc û peqlawe be jî(law ev kurd çuqasî ji goşt û birincê hez dikin. Kebab ne tê da, bawer bikin ez salekê jî goşt û birincê nexwum ne xema min e) mrivê dîsa jê of bibe û nexwaze bixwe.

Loma jî ezê îro ne li ser siyasetê, li ser mytomaniyê yanî li ser derewçîn/virekan çend tiştan bibêjim.

Ewrûpî, ji kesên di dereceya nexweşiyê da derewan dikin ra dibêjin mytoman, lê me kurdan navekî bi kurdî lê kiriye, gotiye ”derewçîn, virek” ya jî bi hawê argo ”kûre û hûtê derewan.”

Bêguman gul çawa bê strî nabe, civat jî bê mytoman nabe, di her civatê da kesên mytoman hene. Ewrûpiyan di vî warî da bi cildan kitêb nivîsîne, lê yê me kurdan hîn yek meqale jî nayê bîra min.

Ez hêvî dikim ku ev nivîsa min cesaretê bide hinekên din jî.

Mytomanî(myt+manî)maneya xwe ew e ku yê mytoman pir hindik ”bêhemdê xwe” derewan dike, nikane bê derew bipeyive. Û bêyî ku ji bo derewa wî sebebekî berbiçav ya jî mecbûrîyeteke wî hebe.

Yanî yekî mytoman nexweşê derewan e, nikane derewan neke.

Gotina manî ji gotina grekî ”manîa” tê û maneya ”hêrs”, ”aqilberdan” û ”dînîtî ye.” Yanî yê mytoman sedîsed ne merivekî temam e, di şexsiyeta wî da kêmasiyek heye, bi derewan wê kêmasiya xwe dadigre.

Bi gotineke din mytomanî bi xwe nexweşiyke psîkîyatrîk ya pir tevlihev e. Li ba hin şexsan yekcarnan dikane here bigihîje heta dereceya narsîzimê, paranoya ya jî şîzofrenîyê.
Û helbet mytomanî gelkî nêzîkî ”megalomanîyê” ye lê herdu ne eynî tişt in.

Mytoman li ciyê rehetiyê, bêyî ku ”sebeb” ya jî ”mecbûriyetek” wî hebe derewan dike, lê yê megaloman xwe pir mezin dibîne. Mezindîtiniyeke ne rast û di dereceya hezeyanê da.

Di nivîseke din da ezê li ser vê “nexweşiyê” jî rawestim.

Mytomanek dema derewan dike ne fedî dike û ne jî tu mesûlîyet ya jî berpirsiyariyekê his dike. Ji bo wî dibe wek tecrûbekirina kesên guhdar û derûdor. Ji bo yê mytoman yê herî girîng, însan ji derewên wî bawer bikin. Ji bo qezenckirna vê baweriyê çi ji destan tê dike, sondên nemayî dixwe, hezarûyek şahidî nîşan dide.

Ji bo yekî mytoman derewkirin wek heweseke çîrokbêjîyê ye, dema di cimatekê da ya jî di nivîsekê da xwe berdide û derewan dike, li ba wî wek ku çîrokan bibêje ya jî wek dengbêjekî dengxweş bistirê û herkes li guhdarî bike.

Bêguman ji bo cimatê û kesên derûdora mytoman gelkî zahmet e ku bikanibe fêm bike ku însanek li ciyê rehtiyê derewên bi boçik dike û vê yekê tim bide ruyê wî.

Mytoman gelek caran li ser malbat, kok, esil û feslê xwe, li ser dê û bavê xwe, li ser zaroktî û xortaniya xwe, li ser tehsîl û meqamên xwe, li ser xebat û fedakariyên xwe yên ferdî, siyasî û netewî derewên pir mezin dike.

Sebebên van derewan dikane pir bin û li gor şexsan werin guhertin. Çawa ku hemû însanên normal bi qasî hev ne “biaqil” in, kesên mytoman jî hemû ne wek hev in, hinek hûtên derewan e, derewên bi boçik dikin, lê hinek jî dixwazin derewên mezin û bi boçik bikin lê jiyan şertê wan dest nade.

Axir deve û fîl herdu jî heywanên mezin in lê çawa be jî fîl ji deve mezintir e.Ya mytomanan jî ev mesele ye. Hinek lok in, hinek cidan in.

Kesê mytoman bi derewên xwe tim dixwaze xwe wek merivekî pir "şên", pir “mihîm” û pir “înteresant” nîşan bide.

Mytoman yekcarnan jî ji bo ku dilê cimatê û însanên din bi xwe bişewitîne buhtanan li nefsa dike, çîrok û serpêhatiyên bêbingeh li hev radigre, tiştê nekiriye û ne di nav da ye lê ji derekê bi ber guhan ketiye wek ku wî ew kar û fedekarî kiribe, wî ew êş û zor dîtibe pêşkêşî derûdora xwe dike. Bi vê yekê jî dixwaze sempatî û empatiya dost û hevalên xwe qezenc bike.

Lê hin mytoman hene hewqas derewan dikin ku di dawiyê da êdî ew bi xwe jî ji derewên xwe bawer dikin. Virekê wiha meriv dikane bibêje ku êdî nexweşî lê qert bûye, tedawiya wî ne mimkûn e.

Helbet sal(umir, temen) jî gelkî mihîm e. Tedawiya kesên xort û navsale hêsantir û mimkûn e, lê ya kesê kal û qerteboz ne mimkûn e.

Kurd ji bo kesên wiha dibêjin “kurmê şîrî heta pîrê.” Yanî tedawî ne mimkûn e.
Lê hinek jî ji derewên xwe bawer nakin, dizanin derewan dikin, dizanin, derûdor û hevalên wan jî ji wan bawer nakin, lê dîsa jî nikanin bi xwe. Ji ber ku carê fêr bûne.

Ji bo kesê mytoman derew wek xwê û baharatan e, axaftina bêderew wek şîva bêxwê û bêbeharat e, bêtahm e û bêlezet e. Pir hindik dibê çend derewên xwe tevê kin.

Baş e dema meriv derewên yekî mytoman bide ruyê wî û jê ra bibêje “ev derew e”, dikane çi bibe?

Ev yek li gor şexsiyeta yê virek, cî û war û şiklê meriv dibêje diguhere. Lê divê meriv pir bi dîqet be, eşkerekirin yekcarnan dikane bibe sebebê reaksiyonên mezin û êrîşên fizîkî.

Loma jî dibê meriv derewên mytomanan pir bi hosteyî eşkere bike. Yanî dibê meriv dawa wan ji nişka ve navîje ji ser seê wan da, wê demê herderê wan yên “nemahrem xuya” dibe.

Li alî din helbet divê meriv derewên zarokan tevî derwên mytomanên mezin û qert neke, yên zarokan normal û xwezayî ne.

Hemû zarok di temenê biçûk da derwan dikin lê ev merheleyeke normal ya jiyana zarokan e.

Ji ber ku di salên biçûkayetiyê da zarok nikanin fantazî û rastiyê ji hev bigerînin. Loma jî psîkîyatir dibêjin ne di zaroktiyê da ancax lê di salên xortaniyê da meriv dikane qala mytomaniyê bike.

Çimkî wê demê êdî meriv dikane qala şexsiyetê bike. Di zaroktiyê da zarok hîn wek kaxeteke spî ye, kes nizane ewê çi li ser were nivîsîn.

Derman û tedawiya hema hema her her nexweşiyê heye, gelo derman û tedawiya mytomaniyê jî tuneye?
Li gor ku psîkîyatir dibêjin, heta ku esê mytoman bixwe zirarê ji derewên xwe nebîne û nexwaze dev jê berde tedawiya wan gelkî zahmet e. Tedawiya ji mytomanan tê pêşniyarkirin psîkoterapî ye.

Hin mytomanên ku pir emir nekiribin û nebûbin qerteboz yanî yên xort, piştî tedawiya psîkoterapiyê dikanin dev ji derewên xwe berdin û vegerin jiyaneke normal.

Lê ji bo kesên kal, ji bo ku biçûk zarokên wan û kesên bi emir ji wan biçûktir nikanin tesîrê li wan bikin, loma jî tedawiya van babet virekan pir zahmet e, hata ne mimkûn e.

Berî hertiştî emrê wan yê mayî têra vê guherandin radîkal nake. Ewê bi derewên xwe ra herin gorrê.

Bêguman herkes nikane bibe mytoman, yekî mytoman divê bi baran derewan bike. Û ji ber ku pir derewan dike loma jî zû ya jî dereng xwe dide dest, piştî çend caran derewên wî dibe bela serê wî û dû ra jî di nava civata xwe da wek merivekî virek meşhûr dibe.

Hiş(hafiza, bîr), gelşeke mytomanan ya gelkî mezin e. Gelek mytoman xwedî hişekî zeîf in û ev yek jî tim dibe bela serê wan. Ji ber vê yekê jî divê merivê derewçîn xwedî hişekî pir xurt û saxlem be, nexwe derewên wî ewê hevûdu negrin, ev jî dibe sebebê derketina derewan û rûreşbûna kesê mytoman.
Ji bo yekî mytoman cimat û guhdar pir û pir girîng e. Lê dibê ev cimat pir bêdeng be û li wî guhdarî bike. Û ji bo qezenckirina vê dîqetê jî gelek hokabazî û şalûziyên nemayî dike.

Lê li gel hemû xebat û hewildanên wan jî di her civatê da mytoman wek golikê beş in, her kes wan nas dike. Ew çi dikin jî nikanin xwe veşêrin. Zû dereng xwe didin dest.

Kurdan gotiye, çira derewçînan heta sibê vêketî namîne.

Nuha ji kerema xwe ra li derûdora xwe mêze kin, gelo hûn çend mytomanan nas dikin?