Ez qala mirina zimanê kurdî dikim...

Min ji xwendevanekî bi navê Berfo Barî do e-meyleke bi “gilî û gazin” girt.
Birêz Berfo Barî, rexneyên min yên di renivîsa min ya bi navê “Kurd çima ji zimanê xwe hez nakin?” di cîda dibîne û dibêje tiştê tu dibêjî “bi gelemperî rast in”, lê piştî wê, gazinekê ji mjin dike.
Birayê Berfo Barî di e-meyla xwe da dîtin û gazina xwe wiha aniye zimên:
“Di nivisa we ya binavê ''kurd çima ji zimanê xwe hez nakin”de tiştê we destnîşan kirîye bi gelemperî rast in, xemsarî bîye ferasetek û bi xwe ra refleksa parestinê çêkirîye. Di nava civakê de kêm kes qebûl dike ku ew jî di wê rewşê da ne!
Birêz Xemo ez divêm gere mirov mînakê erênî jî dest nîşan bike.Win karin xebata TZP kurdî jî mînak bidin, wêga li Îzmîrê tenê TZP-kurdî çi li sazîya û çi jî li li taxa (di malan da) 9 pol vekirîye û bi derfetê pir kêm dersên zimanê kurdî dide.Bi mînin di xweşîyê de”
Berfoyê giranbuha, bêguman haya min ji TZP-kurdî heye û ez gelkî jî qedir û qîmetê didim xebatên wê.
Dibe ku te nexwendibe, lê heta nuha di vî quncikî da min çend caran qala xebatên TZP-kurdî kiriye û gelkî jî pesnê van xebat û kampaniyên wê daye. Heger tu li arşîva min ya par binêrî, ez bawer dikim li ser vê mijarê tu yê çend nivîsan bibînî.
Lê mesele ne qalkirin û neqalkirina xebatên TZP-kurdî ye. Gelşa me ji van xebatan pir û pir mezintir e.
Xebatên TZP-kurdî yên li Îzmîrê ya jî li dereke din derdê me derman nake, rê li ber asîmîlasyon û helandina kurda nagre.
Ji kêmasiya van xebatan bêtir ez qala mentalîteya kurdan dikim. Ez dibêjim zimanê kurdî li ber wendabûnêye, ketiye prosesa wendabûnê.
Dewleta tirk bi hemû dezge, hêz û îmkanên xwe yên teknîkî, madî û manewî dixwaze vê prosesa asîmîlebûna kurdan bileztir bike.
Ji dêlî ku hêzên kurd yên siyasî û ronakbîrên kurdan li hember vê pêla asîmîlasyonê seferbeligekê îlan bikin, bi eksê wê, ew jî di tenga xwe ra dibin alîkarê dewletê.
Birayê delal, qurs, rojname û hin programên kurdî nikanin rê li ber mirina zimên bigrin. Ne ku ev ne baş in ya jî bira neyên kirin.
Bira werin kirin, lê têr nake.
Ji bo ku em nehêlin zimanê me bimre dibê em bipeyivin, bixwînin, binivîsin û di mal û bazarê da bikar bînin.
Lê bi taybetî jî dibê em bi zarokên xwe ra û di bazarê da bi kurdî bepeyivin. Dema em di malên xwe da bi kurdî nepeyivin, li sûkê, li qahwê, li aşxanê axir li her derê bi kurdî nepeyivin kurdî ji mirinê xelas nabe.
Dibê kurdî bibe zimanê siyasetê, tîcaretê û danûstendinê.
Ma kurdî çawa heta îro hat?
Ma bi qursan, bi kitêban, bi rojnameyan û telewîzyonan gîhajt roja îro?
Na, tenê bi axaftina rojane heta îro hat.
Felaketa mezin îro kurdan dev ji axaftina kurdî berdaye.
Navê zarokan bi kurdî ye lê bi kurdî nizanin bibêjin nan û av.
Zimanê siyasetmedar, ronakbîr, xwenda û piraniya bajariyên kurdan bi tirkî ye, kes ne li mala xwe û ne jî li bajêr bi kurdî napeyive.
Hevalekî min nuh ji welêt hatiye, ez do çûm balê, ji min ra qala welêt kir. Bi kurtî got, ”fatîheyekê li ser kurdî bixwîne”, yanî li ber mirinê ye.
Hevalê min di gera xwe da çûye Diyarbekrê, Mêrdînê, Betlîsê, Tetwanê, Wanê, Meraşê, Ruhayê, Entabê û çend qezayên din û bi sedan kes dîtiye, lê yek kes jî pêşî bi kurdî pê ra nepeyivîye, herkesî pêşî bi tirkî dest bi axaftinê kiriye.
Li gel ku ew bi her dikandarî ra bi kurdî peyivîye, lê yek dikandarî jî bi rehetî bersîva wî bi kurdî nedaye.
Piştî gelek israr bi kurdî peyivîne.
Û li hember vê israra hevalê min jî tim matmayî mane, tu mane nedane vê israra hevalê min ya axaftina kurdî.
Li vir zora dewletê tuneye, kurdan bi xwe tirkbûn qebûl kiriye. A jixwe ya xeter jî ev e, asîmîlasyona ji dil e, ya bikêfxweşî ye, bi alîkariya hêzên siyasî ye.
Dema meriv bixwaze bibe tiştek, mriv dibe...
Li Ewrûpa û heta li Tirkiyê jî, mişterî bi kîjan zimanî bi dikandar ra bipeyive, dikandar jî heger wî zimanî bizanibe, ewê jî bi wî zimanî bersîvê bidê.
Mesela li Swêd, dema tu bi dikandar ya jî garsonekî swêdî ra bi îngilîzî bipeyve ewê jî bi înglîzî bersîva te bide, bi swêdî bersîva te nade.
Lê li Kurdistanê tu bi mêrik ra bi kurdî dipeyivî, li gel ku tu kurd û ew kurd û hûn herdu jî bi kurdî dizanin, lê dîsa jî bi tirkî bersîvê dide te, naxwaze bi te ra bi kurdî bipeyive, tim diqulibîne tirkî.
Ji ber ku êdî teslîm bûye, tirkîtî qebûl kiriye. Û naxwaze dîsa li kurdîtiyê vegere, loma jî bi kurdî napeyive.
Loma jî bi zarokên xwe ra jî bi kurdî napeyive.
Ez qala vê felaketa mezin dikim. Naxwaze zarok weke kurd mezin bibin. Çimkî dema kurdî bizanibin ew dibe nasnameya wan.
Piraniya kurdan naxwazin zarokên wan xwedî nasnameya kurd bin.
Erê qelebalixeke pir mezin heye, kurd dikin qîjewîj lê kes li hember vê felaketê tedbîrkê nagre, wezîfeya xwe ya şexsî bicî bîne.
Mesela li seranserê Kurdistana Tirkiyê yek dikan, yek aşxane, yek pastexane û yek otêl jî tuneye ku bi mişteriyê xwe ra bi kurdî dest bi axaftinê dike.
Çima?
Tu herî li ku derê rûnî, li kîjan dolmîş û otobozê siwar bî miheqeq ewê bi tirkî bi te ra bipeyive.
Ma ev ne felaket e?
Çima li welatekî ewê qahweyek, aşxaneyek tunebe ku destpêkê bi kurdî ji mişteriyê xwe bipirse, heger bi kurdî nizanîbû bira îcar bi tirkî bipeyive.
Lê tiştekî wiha tuneye.
Li Kurdistanê meriv nizane ku meriv li welatê kurda ye, meriv dibêje qey meriv li Tirkiyê ye, ji ber ku tenê tirkî diekve guhê meriv.
Û dema tu bi yekî ra bi kurdî dipeyivî jî camêr matmayî dimîne, naxwawze diyaloga xwe bi kurdî bidomîne.
Ji ber ku ji kurdayetiyê direve...
Ji bo ku em bikanibin rê li ber mirina kurdî bigrin dibê ev kultur were guhertin, dibê kurd bi hev ra, li malên xwe, li bazarê bi kurdî bipeyivin.
Yanî dibê kurdî bibe zimanê rojane, zimanê danûstendinê.
Ne ku weke zimanekî biyanî here li qursan fêr bibe.
Ev çend car in di TRT Şeşê da ez li programa ”Rêwî” temaşe dikim. Pêşkêşvanê programê xortekî baş ne jîr e, hinekî nezan e.
Heta nuha min li gelek programên wî guhdarî kiriye, tiştê meriv dibîne tenê kesên navsale û kal û pîr bi kurdî dizanin, lê xort û zarok ji binda nizanin. Ev jî tê wê maneyê ku piştê 20-30 salên din, piştî ku kesên nuha 30-40 salî ne mirin êdî mesela kurdî û kurdan diqede.
Êdî kesê ku ziman, edebiyat û kultura kurdî bide jiyandin namîne. Çimkî dema ziman nemîne, stran, dengbêjî, muzîk û edebiyata kurdî jî namîne.
Kurd e, siaysetmedar e, ronakbîr e doza azadiya kurdan dike, dikeve hefsê lê bi kurdî napeyive, naxwîne, nanivîsîne.
Ez fêm nakim kesên wiha çi ji tirkan dixwazin?
Piştî ku li mala xwe, li bajêr, bi hevalên xwe ra bi kurdî napeyive wê demê siyasetê ji bo çi dike?
Ma ne em dixwazin ku dewlet zimanê me serbest bike?
Ê va ye li dera ne yasax e jî em napeyivin.
Ma dewlet nahêle em li mala xwe bi kurdî bipeyivin?
Na, tiştekî wiah tuneye. Em ne tiştek in.
Ez meraq dikim, gelo kîjan serokên partiyan (DTP, HAK-PAR, KDP, TEVKURD) û çend siyasetmedar û ronakbîrên kurd bi malî û zarokên xwe ra bi kurdî dipeyivin?
Baş e dema kesên pêşeng nepeyivin ma ewê kî bipeyive?
Netîce, hemû bajar çûne, ya bûne tirk ya jî bi dil û can dibin. Tenê çend milyon gundî mane, ew jî hêdî hêdî dibin û we selam...