02 april 2020

Henek



Ez ji henek û mîzahê hez dikim û carnan jî baş, xerab xwe tevê dikim. Ne di destê min da ye, kurmê wê bi min ra heye. Ji xwe mîzah jî ew e, kurmê şîrî ye.

Babetekî(genrekî) edebiyatê yê bi navê mîzahê tunebe jî, lê dîsa jî henek ne karekî heneka ye, karekî, ”sinetekî” pir cidî ye, jê ra zanîn û hosteyî lazim e. Meriv lê dixe, birîn dike, lê birîn xuya nake.

Di rojên xerab da, di demên zor da mîzah bîna însên fire dike, lê li alî din sîleheke xurt e jî.
Nuha ji me ra herdu jî lazim in.

Ne di her nivîsa min da, lê di gelekan da mîzah heye. Hin caran însan vê yekê fêm nakin û netîceyên şaş ji nivîsên min derdixin. Bi qasî mîzahê, fêmkirina wê jî hunereke, jê ra zanîn û kulturek lazim e.

Mîlan Kundera li ser mîzahê gotiye:
”Li welatekî bêyî mîzah nayê jiyîn. Lê belê di civateke hewcedariya wê her tim bi mîzahê heye jî jiyan qet ne xweş e, nayê kişandin.”

Çi heyf wek miletekî bêdewlet û bindest em di civateka wiha da dijîn, hewcedariya me tim bi mîzahê heye.
Dîtina Rifat Ilgaz a li ser mîzahê. Dîtineke balkêş e, min tercumeyî kurmancî kir. Rifat Ilgaz(1911-1993)nivîskar û şairekî tirk e.


”Babetekî (genrekî) nivîsê, edebiyatê yê bi navê mîzahê tuneye. Babetên(genrên)edebiyatê roman e, çîrok e, meqale ne, bîranîn in. Name jî babetekî/genrekî nivîsê ye, lê mîzah ne genreke edebiyatê ye. Heger babet bûya ewê teknîka wê hebûya.
Mîzah uslûbeke, şêwazeke. Şiklekî nêrîna li civatê ye. Mîzah kane şiîr be, çîrok be, roman be. Mîzah ne babet e, uslûb e. Taybetiyeke mexsûsî mîzaca we, xuyê we ye, çêjneke.
Ji babetên(genrên)edebiyatê ra şarezayî, teknîkê lazim e. Tu vana bi cî bînî serketin mimkûn e.
Mîzah çi dixwaze?
Ji bo ku mîzah ji mîzaca însên tê ne zanîn e, nayê bi destxistin. Ne teknîke jî. Heger di xulqîyeta însên da ev taybetî hebe mîzah kane serketî be. ”


Inga kommentarer:

Skicka en kommentar