Çavdêriyên arîstokratekî rûs di heq kurdan da

Malpera ANF-ê îro beşekî ji rojaneyên arîstokratekî rûs yên li ser kurdan weşandiye.
Nivîs, çavdêriyên rûsekî yên 170 sal berê di derbarê kurdên di nabêna herêma Qers û Êrîvanê da ye.
Li ser jiyana civakî û rewşa kurdan ya wê demê nivîseke hêja ye, hin aliyên kurdan yên ku meriv îro nizane bi meriv dide nasîn.
Dîtinên W.Dievitsky yên derbarê kurdan û kurdên êzidî da pir pozîtîv e, pir pesnê kurdan û jinên kurd dide.
Di sala 1884-an da W. Dievitsky di tahtîla xwe ya havînê da diçe herêma Erîvan û Qersê û li wan deran digere.
Piştî vedigere bîranînên vê gera xwe di bin navê ”Gera tahtîla di nabêna eyalate Erîvanî û wîlayeta Qersê” da diweşîne.
W.Dievitsky di rojaneyên xwe da bi hawakî pir baş qala kurdan dike, dibêje mêr in, bi xurûr in, ne şelaf in, nîşancî ne, mîvanpererwer in û jinên wan jî azad in, ruyê xwe nagrin, xwe venaşêrin.
Di heqê rêber û serokên kurdan da dibêje, "Bi taybetî jî li ba rêber û serokên wan xurûra şexsî pir berbiçav e."
Yanî tiştê îro li ba gelek rêber û serokên me kêm e...
Nivîseke pir xweş e lê hinekî dirêj e. Heger rojekê wexta min çêbibe ezê tevayiya nivîsê bikim kurdî.
Ez beşekî ji nivîsê diweşînim.
"Ez di nabêna kurdan û însanên din(ermenî, tatar û kazakan)da gelek ferq dibînim. Xetên ruyê(sûretên)kurdan pir aşîkar û net e. Bi taybetî jî li ba rêber û serokên wan xurûra şexsî pir berbiçav e.
Mîsalen wek yê tataran, ruyên bêmane û sipîçolkî(zuhumî)li ba wan tuneye, ruyên wan vekirî û xweşik e. Di tevgerên wan da şalûzî(şelefî) ya jî qebedayîtî nayê dîtin. Kurd bi piranî tiraş dibin, yanî riya xwe bernadin, tenê simêlê berdidin. Piranî çavên wan zer ya jî kesk e.
Jinên kurdan ruyên xwe nagrin ya jî venaşêrin. Weke sûs pozê xwe qul dikin moriyeke ku jê ra dibêjin mext(posimk, xizêm) û xişrên biçûk pêva dikin.
Êvarî em bi qumandarê yekîneya xwe û jina wî ra çûn konên wan.
Hema hema hemû mirovên zomê hatin pêrgî me. Destên xwe yên rast didan ser girmika xwe ya çep û em silav dikirin. Dû ra jî em ezimandin ser xaliyên raxistibûn ser çîmenan. Ji mer ra pez şerjê kirin û xwarin çêkirin. Dû ra pîrek hatin bi jinan qumandar ra hev û du nas kirin û pê ra sohbet kirin. Di nava wan da yeka 17 salî hewqas bedew û bi hêlûmêl bû însan nikanîbû pê ra nepeyiviya. Lê wê ji vê yekê fedî dikir. Lê belê bi giştî jin li hember me pir rehet û rûbiken bûn. Û eynî rehetî bi şiklekî ku meriv matmayî bihêle li ba hemûyan hebû.
Di her konekî da hema tu bigrî çend nifş/cîl dijiyan. Di her konekî da çend sîleh hebûn.
Kurd talankarên ku sîlehê pir baş bikartînin loma, jî li vir dimînin…"